Auteur & kunstenaar

Thuiszorg

mijn moeders schilderhand

Sinds ik ‘U bent mijn moeder’ zag, denk ik aan mijn eigen moeder. Zij heeft Parkinson en woont bij mij in huis, 40 maanden nu. Drie jaar geleden kon ze nog aardig lopen en praten, min of meer zelfstandig naar toilet, zelf eten, aankleden. Ik vond het vermoeiend mijn dagen met haar door te brengen. Ik vond het saai. De traagheid, de herhaling, telkens maar weer een antiek liedje zingen, voorlezen uit haar eigen vakantiedagboek van vijftig jaar geleden. Zo boeiend als mijn moeder was in de bloei van haar leven, zo saai schreef ze. Om de drie zinnen was het ‘ik heb koffie gezet’, of ‘even een kopje koffie’. Na drie weken besefte ik dat haar vakanties anders van beleving waren geweest dan de mijne. Haar inbreng was koffiezetten, nee, haar rustmoment was de koffie. Zij vond het eng wat mijn vader ondernam, kamperen op de bonnefooi, bij vreemde mensen, Zwitserse boeren, Tsjechische boeren, Franse boeren, ver weg van god en vaderland. Toen begon ik te lachen elke keer als ik die koffie voorlas, tot mijn verbazing begon zij ook te lachen. ‘En nou een kopje koffie’ zei ze. Onze oude band van humor en begrip was hersteld. We begrepen elkaar weer. Maar ik was blij dat ze een middagdutje deed. En als ik snel naar de winkel fietste, stonden de tranen me soms in de ogen. Ik miste mezelf, maar dat wist ik niet.

Kees miste mij ook. Na zes weken regelde hij PGB. Vier ochtenden in de week konden we thuiszorg krijgen. Dat moest ik verkopen aan mijn moeder. Een vreemde vrouw die de hele ochtend bij haar kwam. Twee vreemde vrouwen, elk twee ochtenden. Mijn moeder vond het niet erg. Misschien was ze mij ook beu. Een van de twee dames bleek onze reddende engel te zijn. Ze had een klik met ons, vaart en humor, gezelligheid en creativiteit, en kracht. Met haar gouden krullen bleek ze ook nog aan bodybuilding te doen. Nooit is mijn moeder haar te zwaar. Nooit ben ik haar teveel. Ze is er nog steeds, ook nu er elf hulpen zijn die dagelijks zorg voor mijn moeder op zich nemen. Mijn rol is veranderd, mijn visie, ikzelf.

Ik heb ondervonden wat het is om 84 te worden met de ziekte van Parkinson 12 jaar in je lijf. Aanvankelijk begrepen Aal en ik elkaar als bij electro, dat spel waarbij je met een ijzeren pinnetje een plekje aanraakt, waarop een rood lampje gaat branden. Mijn moeder zei gekke zinnen die niemand weet, zoals ‘gulpen dicht’, ik wist de context. De bejaarde buurmannen die uit gemak de knoopjes van hun gulp niet meer dichtknoopten, en als de dokter kwam, zei de hulp dat zinnetje. Als ik dat uit de doeken deed, zei Aal opgelucht, ‘jij weet de weg in mijn hoofd’. Ik zei dat zij een wijze vrouw was.

Mijn moeder ziet dingen die ik niet zie. Aanvankelijk waren dat griezelige beelden. Kinderen die in de boom voor haar raam hingen, soldaten die zonder hoofd marcheerden langs haar raam, en op een nacht sneed zij uit een plastic schort een broekspijp voor een arme sloeber op haar stoep. Ze was nijdig dat ik niks voor al die stakkers deed. Ik liep met haar naar de sloot waar vluchtelingen in de kant crepeerden. Ze bleken  verdwenen toen wij aankwamen, zoals ook de soldaten, de gehangenen en alle oorlogstaferelen als sneeuw voor de zon verdwenen als wij er samen heen gingen.

‘Ze zijn weg’, zei ze dan. Tenslotte waren alle griezelbeelden weg.

Gaandeweg verzachtten de beelden. Haar moeder kwam langs, altijd in de deuropening, armen over elkaar, ‘dag wicht’. Haar man, mijn vader, kwam onder het eten, ‘hij vindt mijn eten niet lekker, hij wil nooit wat’, klaagde ze. ‘Dat komt omdat hij dood is,’ zei ik dan. En zij, ‘O ja, dan hoeft hij geen eten meer.’ Nuchter als een echte Grunninger betaamt. Het leukst vindt ze het bezoek van haar vader. Hij kijkt toe hoe ze schildert, want dat blijft ze doen.

We moeten de verf op haar kwast doen, de kwast in haar hand stoppen, de hand naar het doek bewegen, maar dan gaat die hand verder vanzelf. Ze wilde altijd abstract schilderen, maar vond daarin nooit de weg die ze wilde. Altijd bleef er herkenbaarheid. Een peer, een boon, een spruit. Nu werkt ze buiten de zichtbare werkelijkheid. Je kunt haar schilderijen omkeren en van alle kanten bekijken. Wat ze zei sinds ze de Rietveld Academie afsloot, ‘Je moet de dingen ook eens van een andere kant bekijken’, laat ze nu zien in haar kunstwerken.

Steeds meer lijn verdwijnt, steeds meer kleur verschijnt, een weerspiegeling van een proces in haar innerlijk. Lijnen vervagen, tijden vervloeien, mensen verenigen. Haar woordenschat nadert de kern, het oerwoord, de oerklank, vast en zeker iets met L.

‘Lief’ zijn de mensen die haar omringen.

‘Lekker’ zijn de hapjes en slokjes in haar mond.

‘Leuk’ is alles wat ze met ons doet.

En de Lach niet te vergeten, soms schaterend als zij net wakker wordt en ik haar de eerste pil geef.

Ze ziet kippen in het gras en engelen in het gordijn. Ze zakt door haar benen als we haar uit bed halen. Maar is dat erg? Is dat aftakeling? Of vinden wij dat erg door onze visie? Kijken we wel goed?

Aal kon alles schilderen. Als ik haar vroeg hoe ze dat voor elkaar kreeg, die precisie van een kanten kleedje, die uitgestrekte verte van de uiterwaarden, de gloed van de Braziliaanse bonen, dan zei ze ‘kwestie van goed kijken’.

En nu, in haar laatste levensfase laat ze het goud zien dat al die tijd onder het harnas van beschaving verborgen was.

Deel dit bericht:

Eva Terra Incognita

Eva Terra Incognita
Te bestellen bij de boekhandel

Sophie - Genius Loci

Sophie - Genius Loci
Te bestellen bij de boekhandel

11 reacties

  1. Je beschrijft de dingen op zo’n byzondere manier dat je er wel door aangeraakt moet worden. Je hebt de gave om diep bij je moeder naar binnen te schouwen. Heel intens.
    Dank je wel, het doet ook veel met mij.

  2. Dag lieve Ali,
    heel fijn om je schilderhand te zien. Ik zie je schilderijen vol kleur en beweging. Volgende keer, ik kom in de kerstvakantie, gaan we samen aan tafel zitten kijken. Naar elkaar, naar buiten, naar jouw schilderijen kijken. Misschien kunnen we wel even naar buiten gaan. Als het mooi weer is. Ik verheug me erop.
    Dikke kus van Ina

  3. Anne,
    Ik ben het jongste zusje van de engel die je moeder al een poosje met veel passie verzorgt. Aal is inmiddels een begrip in onze familie, de liefde is wederzijds!

    Zussie, ik heb je gevonden, als Engel nog wel, wat een prachtig stuk tekst, de tranen in m’n ogen toen ik aan het einde was. Wat een eenvoud en een L…..! Dikke kus,

    Elles

  4. Hallo Anne,

    Ik ben de oudste zus van de engel, we kennen haar niet anders dan hoe je haar beschrijft. Ze is zo groos as een bessem en wij op haar. We mochten met haar meelezen. Hier mijn reactie.

    Wat schrijft ze lief over haar moeder en Anne je spat in al je glorie van het papier. Heel herkenbaar maar wat wil je met zo’n explosieve persoonlijkheid. Dikke poezzz Ilse

  5. Wat een prachtig Liefdevol verhaal. Je zou bijna zeggen, kom maar op dat ouder worden,we springen in die zee van loslaten en hopelijk vinden wij begrip zoals jij die tentoonspreidt .

  6. Anne ,wat heerlijk om in jouw wereld te vertoeven en wat heb je samen met je moeder een geweldige ontwikkeling doorgemaakt ,met de geweldige steun van Kees en alle mensen ,zo’n proces kan je alleen bereiken met liefde en geduld en dank je wel hoe je mij weer mee neemt in de kleurrijke wereld van Aal , jou en jouw mensen.

    1. Lieve Anne, heb net de schildering van je moeder gelezen en je hebt daar echt een handje van, zo trefzeker schilder je haar. Erg mooi om te lezen en ik herkende er sommige dingen in. Ook mijn zwager vertelde over mijn (dementerende) schoonmoeder, dat ze zulke beelden zag van bv. kinderen die huilden of gemarteld werden en dan was ze in tranen….heel heftig was dat soms. En jezelf kwijt zijn in de intensieve zorg voor de ander, was ook zoiets. Liefde straalt verder uit jullie beider gouden hart. Kracht gewenst!

      1. Dankjewel Anneke Tanneke,
        Ja heftig kan het zijn, het zien van die beelden. Mijn moeder heeft er de laatste tijd weinig last van, misschien, dat joop ik, was het een periode van verwerken en is ze er nu klaar mee. Ze ziet er gelukkig uit, lacht veel, zingt liedjes die noemand verstaat en af en toe is ze bijzonder helder en duidelijk, altijd een verrassing.
        En ik vind het ook heel leuk dat je reageert en mij zo laat weten dat een stuk van 2 december op 12 juni weer gelezen is. Dat is toch wel heel erg leuk van een blog.
        Alle goeds voor jou van Anne

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *