Auteur & kunstenaar

Aaltje Kolman – dood en leven (1)

Vandaag een gastblog van mijn moeder, postuum. Precies 88 jaar geleden werd ze geboren in Hoogkerk en was bijna gelijk al dood. Dat kwam door de borst van Moeke, daar zat te vette melk in. Aaltje spuugde alles uit. Pa Kolman was op klus buiten Groningen, waar een auto kapot was die niemand aan de praat kreeg. De beste automonteur werd opgeroepen en dat was hij. Toen Jan Kolman thuis kwam, had zijn vrouw Anna vroeger dan verwacht geboorte gegeven aan hun derde kind, Aaltje. Het kindje schreide van honger en Moeke was zich al aan het verzoenen met de dood van het scharminkeltje. Het meisje was zo klein als de koffiepot en paste precies in Jans hand.
‘Ik ga naar mien Moetje, die weet altied raad.’
En opoe Kolman wist raad: ‘dompel een broodkorst in een kopje water en knijp dat uit in het mondje. Als het erin blijft gaandeweg druppels melk toevoegen tot ze melk verdraagt.’
Dit recept werkte en met haar ingeboren creativiteit werd Aaltje Kolman de grootste dondersteen van het Deliplein. Na de oorlog ging ze naar de Minerva kunstacademie, waar ze vanaf moest om voor een zieke oom in Nieuweschans te zorgen. Ze trouwde, stopte al haar creativiteit in haar kinderen en op haar 45ste ging ze naar de Rietveld Academie.
Achtentachtig jaar later stuit ik op een schrift dat eruit ziet als een kasboek. Het dateert uit 1975, toen ze op de Rietveld zat. Ze had net haar liefste leraar en kunstbroeder verloren, Johan van Zweden.
Hier is mijn moeder…
 
Dagboek van Aaltje Kolman - periode Rietveld Academie
Dagboek van Aaltje Kolman – periode Rietveld Academie
 
 
Vrijdagmorgen 17 oktober 1975

Ik geloof dat het beter is je niet altijd af te vragen ‘wat is er met mij aan de hand?’
Ik voel dat ik hier open ga, maar ben zo bang dat ik dicht kan klappen. Er is geen aanwijzing voor, maar hoe vaak ben ik al dichtgeklapt om onnozel gezwets? Zó gauw ben ik toch niet gekwetst?
Maar als ik aan vele dingen terug denk in mijn leven…..
Je mocht zelfs niet huilen…..

Innerlijke reinheid is wel zéér rein. Maar het is wel moeilijk om in deze smerige wereld rein te blijven.
Johan zei eens: ‘je bent ook in de rivier, Ali, en tegen de stroom in zwemmen is zeer vermoeiend en je mee laten drijven is zo gemakkelijk…’
Ach Johan, kon ik maar even bij je zijn en jou vertellen wat ik voel.
Ik mis je zo… Je hebt me zoveel gegeven, en toen ben je heengegaan ___________ O

Doden kunnen leven, levenden kunnen dood zijn !

dagboekfragment Aaltje Kolman
dagboekfragment Aaltje Kolman

Vrijdag 31 oktober
………~………~…………
Johan, ik zei eens tegen jou: ‘Go, je lijkt wel een tovenaar, je ziet alles wel vooruit hè?’
‘Jij later ook m’n kind.’
Ja Johan, jij wilde niet dat ik verdrietig zou zijn als jij er eens niet meer mocht zijn, maar als ik me een moment gelukkig voel, besef ik plotseling dat jij er niet meer bent. Ik voel steeds dat mijn geluk naast het verdriet ligt.
Waar is toch de kracht.
God o god help me toch in mijn gelukkig zijn.
De godganse dag klinkt jouw lijflied door me heen, ‘Ramo’…

Maandag, november
Marco is soldaat.
Gisteren zei hij: ‘Ik voel me zover van jullie vandaan, van Anneke 59 km, van papa 100 km en van jou 200 km.’
(tja)
Het is dus maandag en we hebben model gehad.
Heb hard en wel goed gewerkt, ook de leraar was tevreden, nou, dan mag ik niet mopperen, is ‘t wel?

Johan is er al heel lang niet meer.
Elke dag denk ik (aan hem) – hoe verder weg, hoe dichter bij.
Ik moet nog veel leren.

dagboekillustratie Aaltje Kolman
dagboekillustratie Aaltje Kolman

 

Met een beetje geluk wordt dit vervolgd…. 

https://nl.wikipedia.org/wiki/Johan_van_Zweden

Deel dit bericht:

Eva Terra Incognita

Eva Terra Incognita
Te bestellen bij de boekhandel

Sophie - Genius Loci

Sophie - Genius Loci
Te bestellen bij de boekhandel

28 reacties

  1. Ik lees dit moois nadat ik de film: *Amour* heb gezien op tv. Over die film kan ik nu niet nadenken. Dat doe ik later wel of niet. Maar het is frappant Anne. Dat ik dit nu lees van je moeder. Liefs.

  2. Lieve Anna
    Wat een mooi document van je moeder prachtig.
    Dat schrijven heb je niet van een vreemde.
    En wat een prachtige dingen heeft ze gemaakt.Liefs Marga

    1. Lieve Marga, zucht, je komt helemaal binnen – en dan te bedenken dat dit ‘maar’ kladjes van haar zijn, probeersels in de intimiteit van haar dagboek… Liefs!

  3. wat bijzonder weer Anne. De raakvlakken tussen jou en je moeder zijn in alles zichtbaar en voelbaar, waardoor haar verhaal ook het jouwe wordt.

    Zo mooi en zo kostbaar….

  4. ach Anne, wat kostbaar en bijzonder het schrift van je moeder. ” Doden kunnen leven, levenden kunnen dood zijn “, zo wijs , deze zin raakt me diep.
    Als ik dit stukje lees zijn de raakvlakken tussen je moeder en jou zo voelbaar zo intens.
    Ik hoop dat we ‘n beetje geluk mogen hebben, dank je wel dat we mogen delen in jouw moeders leven. xxxx

    1. Ha Dimph, mijn moeder kon zomaar in al haar nuchterheid en twijfel met bijzonder rake en/of diepzinnige gedachten komen, en andere keren kwam ze met zoveel verve en humor voor de dag dat iedereen helemaal vlak op de grond lag van het lachen. Zelf zei ze daarover ‘ik weet ook niet hoe het kan, het komt zomaar en dan heb ik het ineens…’
      En het is heel erg raar dat dat zomaar weg is. Waar is dt gebleven?

  5. in vele families zijn er generatie na generatie telkens minstens één nazaat die dezelfde interesse en vaardigheid bezit en dat zie je terug in hun gehechtheid aan elkaar, als dit dan kunst is, met hand en woord is krijg je een “Anne Vellinga”

  6. Dag Anne,

    Hier een berichtje van een andere Kolman, mijn opa is Gijsbertus Leonardus Kolman, een broer van uw moeder. Misschien zit het schrijversbloed toch een beetje in de familie, ik mag zelf ook graag schrijven (en lezen). Het schrijven van mijn eigen boek staat hoog op mijn lijstje.. wie weet, ooit. Mijn complimenten voor uw blog, ik ga het zeker volgen!

    Groetjes,
    Saskia Kolman

    1. Ha Saskia!
      Wat enig! Tot mijn schrik wist ik niet eens dat je bestaat! Je opa is dus oom Bertus, de lievelingsbroer van mijn moeder – ze heeft heel veel verhalen verteld over haar avonturen met hem – wie weet kunnen we die nog uitwisselen, ergens.
      Verhalen vertellen zit ons in de genen, de vader van je opa, Jan Kolman schreef gedichten en kon prachtige verhalen vertellen en zijn vader of opa ook. Schrijf dat boek en ga door, een fantastische ervaring! Daarbij ben je nog heerlijk jong en hebt een toekomst voor je! Ik kijk ernaar uit en ga alvast je blog opzoeken. Fijn dat je me vond!
      Warme groet van Anne

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *