Gierzwaluw

De familieband gaat diep en mysterieus als mycelium, vaak merk je daar niets van, maar onder bepaalde omstandigheden sluipen gebeurtenissen uit deze laag naar boven als paddestoelen uit de grond. Ik doel hierbij niet op al die momenten dat ik zo reageer als mijn ouders, net zo afwezig en afwerend als mijn vader wanneer we hem stoorden in zijn concentratie en net zo driftig als mijn moeder wanneer we haar nieuwste creatie niet waardeerden, die zij dan gelijk in elkaar stampte, zo smijt ik een aangebrande pan eten nijdig in de vuilnisbak. Ik heb ook dingen van ze geërfd waar geen kwaad bijzit, net als mijn vader houd ik van de natuur en net als mijn moeder van kunst. Hun eigenschappen leven voort in mijn genen, maar dat bedoel ik niet.
Ik doel op de laag waarin gebeurt wat gebeurt, waarin wij aanwezig zijn met onze gewone dagelijkse zintuigen. Je hoort iets, ziet iets, ruikt iets en plotseling stap je uit de voetstap van je dagelijkse routine en loop je in het spoor van je familiemycelium.
Gisteren was dat met het winterkoninkje, een paar jaar geleden was dat nog mysterieuzer. Ook bij de achterdeur, een deur die me in mijn leven menigmaal het mysterie binnen voerde.

Ik woonde toen in de binnenstad van Alkmaar vlakbij de grote kerk onder twee puntdaken, verbonden met een plat dak. Zonder dat ik het door heb, loop ik plotseling in mijn vaders voetstap. Het begint dus weer bij de achterdeur, maar dan op de hoogste verdieping, leidend naar de brede goot tussen de beide puntdaken. Ik heb daarin een watertuin aangelegd. Mijn oog valt op een onbehouwen klont grond die aan een bloempot kleeft. Ik stap de goot in en pak die klont. Is het geen grond, maar een jonge gierzwaluw. Wat aan uitsteeksels onder zijn buik zit, steekt hij als stiletto’s in mijn vel, pijlsnel. Krijg die er maar eens uit.

Je moet weten dat een gierzwaluw geen zwaluw is, hij is van een andere familie, in de verte verwant aan de kolibri. Een gierzwaluw zit nooit op de grond en nooit tegen een bloempot. Hij is altijd in de lucht en heeft dus niet echt pootjes nodig, hij heeft genoeg aan uitsteeksels waarmee hij zich kan vastklemmen aan een rots of een dakpan. Landen op de grond kan zijn dood betekenen, want hij kan zich nauwelijks afzetten van de aarde. Hij vliegt altijd. Ook als hij slaapt. Als hij eet. Als hij paart. Als er gierzwaluwen zijn, hoor je ze gieren door de lucht. Als je ze niet hoort, zijn ze er niet. Een gierzwaluw is als een pijl uit de boog, zo zien ze eruit en zo zijn ze, vederlicht en pijlsnel.

In mijn Alkmaarse tijd heb ik veel geleerd van de gierzwaluwen, ze broedden elk jaar onder dezelfde dakpan tussen de schuine daken boven de goot en gierden de hele dag. Op regenachtige dagen gieren ze niet, dan vliegen er geen muggen en dat is hun voedsel. Het is een zegen als je gierzwaluwen rond je huis hebt, de horren kunnen naar de Kringloop. Op een keer was het doodstil op het dak, de ouders waren even op en neer naar Zuid Frankrijk, 2000 km en de jongen lagen in comateuze slaap tot papa en mama met de bek vol Franse muggen terug waren, de volgende dag!

Vastgeniet aan de jonge zwaluw, treedt het familiemycelium in werking, zonder bedenken weet ik wat me te doen staat. Ik klim op het platte dak. Daar houd ik de kleine gierzwaluw hoog boven mijn hoofd in de hoop dat hij zijn pijlen zonder weerhaken uit mijn vel zal trekken. Dat doet hij niet. Hij is nat en koestert zich in de zon. Ik voel z’n hartje in mijn hand. Ik sta als het vrijheidsbeeld op het dak. Helaas is dit unieke tafereel het winkelend publiek van Alkmaar ontgaan.

Mijn hand doet pijn van zijn nagels, zijn hartje roffelt, een trilling gaat door het vogellijfje. Wat moet ik doen om hem te redden? Op goed geluk gooi ik mijn arm en mijn hand door de lucht, in de vliegende vaart laat hij los.
En valt als een baksteen omlaag en… duikt weer op, net voor hij de grond zal raken. En dan gebeurt het.

Uit het niets gieren twee zwaluwen rakelings over mijn hoofd. De papa en de mama? Waar komen ze ineens vandaan? Weten ze dat hun jong een doodsmak maakt? Pijlsnel duiken ze onder het vallende jong en veren gedrieën op, samen zwenken ze verder. Dat wil zeggen, het jong valt telkens uit de lucht en de ouders schieten er telkens onderdoor, waarop het jong weer opveert. Ineens komt de hele familie aangegierd uit alle windstreken, alsof ze de mysterieuze lijnen volgen die families verbinden. Gezamenlijk duiken ze in vliegende vaart als vangnetten onder het vallende vogeltje door, een machtig schouwspel, waarvan ik getuige ben.

Door het vallen kan ik het jong  volgen, zijn vallen en opveren, zienderogen leert hij gieren. Plotseling zwenkt de zwerm recht op mijn dak af, met mij er bovenop. Links en rechts gieren ze rakelings langs me. In de gierende wind veert mijn hart op. Ze bedanken me. Dan zijn ze weg.
Geen mens die het zag. Maar…
‘s Avonds belt mijn broer vanuit Oosterbeek.

,,Ha zus. Vanochtend hoorde ik een raar geluid bij de keukendeur. Het was een jonge gierzwaluw. Van pa wist ik nog dat die niet zelf kunnen opvliegen. Toevallig heb ik net een foto gemaakt van een man van de gierzwaluwopvang in Apeldoorn. Dus toen heb ik die gierzwaluw gepakt en hem daarheen gebracht.”