Schrijven is een vorm van indalen, waarbij herinneringen verdiepen tot innerlijk leven; het onder woorden brengen geeft mijn gedachten voeten. Ze wandelen naar ontvankelijke harten. Dat heb ik ervaren aan alle reacties op mijn vorige stukken.
Dat geeft moed door te gaan.
Toen mijn moeder niets meer kon, vroeg dat niet alleen helpende handen, maar vooral ‘tegenwoordigheid van geest’ ofwel verantwoordelijkheid, het vinden van een antwoord uit de verte. Ik had geen antwoord in huis. Dat beangstigde me. En ook dat ik haar zelf in mijn huis had opgenomen en dat ze bij mij dood zou gaan.
Het begin was het moeilijkst, zoals alle begin.
In het begin had ik geen hulp. Zeven dagen in de week, vierentwintig uur per etmaal was ik het. Aanvankelijk drukte ze ‘s nachts viermaal op haar belletje omdat ze een plasje moest, omdat het gezellig was, omdat ze het niet wist. Ik was blij als ik haar ‘s middags in bed kreeg. Dan kon ik even weg, weg van de druk op mijn schouders, weg van de verantwoordelijkheid tot de dood erop volgt. Dan nam ik de fiets en huilde de hele weg van zelfmedelijden. Na een uur waren mijn tranen op en racete ik naar huis, bang of ze nog wel in bed lag en niet in haar onderbroek de straat op was, wat eenmaal gebeurde. Wat was ik opgelucht als ik haar in haar bed vond met haar grote glimlach mij te zien.
Elke dag moest ik nieuwe antwoorden vinden op nieuwe vragen. De antwoorden kwamen. Altijd. Zoals met haar gebit. Ik moest het er ‘s avonds uithalen, opdat ze er niet in stikte in haar slaap. Al had ze magneetjes in haar onderkaak opdat die tanden bleven zitten. Elke avond moest ik door de zure appel bijten om die tanden eruit te prutsen. Net toen ik dacht dat ik het kon, klapten haar plastic tanden op elkaar. Misschien wilde ze korte metten maken met die indringers in haar mond, misschien was het de klem van Parkinson. Ze beet harder dan je voor mogelijk houdt bij valse tanden. Zij zat op haar stoel bij het aanrecht en ik stond er gebogen naast en kon geen kant uit. We waren vastgeketend aan elkaar. Angstaanjagend. Met de minuut werd ik banger dat mijn vingertopjes afstierven. Uit het niets kwam het verlossende woord: ‘Aal! Je broek zakt af.’ Ik bedoel, zoiets leer je niet, weet je niet, verzin je niet om de klem uit de bek te krijgen. Haar mond zakte ervan open. Ik had mijn vingers terug.
Het was vaak of ik geholpen werd.
Door wat? Door wie?
Misschien door haar onbeschadigde geest die rond haar krakkemikkige lijf zwierf toen er in haar broze lijf geen plaats meer was voor gedachten. Voor mij was het een inwijding in de gelaagdheid der werkelijkheid.
Door mijn moeder heb ik ervaren dat het niet de hersens zijn die iemand maken. Haar hersens deden het niet meer, op de scan was haar schedelinhoud volledig grijs. Een van haar neurologen zei dat ik moest aanvaarden dat communicatie niet meer mogelijk was.
Arme neuroloog.
Communicatie op de oude manier is niet meer mogelijk. Maarrr.
Mijn moeder was nog helemaal mijn moeder, en zeker niet mijn kind zoals wel gedacht wordt. Aal was Aal. Zichzelf. Op een manier die ik moest ontdekken. Ze verdween waar ik bij was en tegelijk was ze er nog. Morsetekens in mijn hand. Een schaterlach uit een tandeloze mond.
Wat weten wij van Parkinson, dementie, Asperger, autisme, geef het een naam.
Aal ontspande wanneer ik de goede vraag stelde of liever nog het goede antwoord gaf. Dan ging haar ‘freezing’ over en trokken beangstigende hallucinaties op als mist voor de zon. Op deze momenten oversteeg de communicatie de fysieke hersenen. Op die momenten ben je in een andere werkelijkheid.
52 reacties
Hetzelfde ervoer ik bij mijn moeder. Ze was er nog alleen haar angsten waren onbedekt. Onze verbondenheid is er alleen maar sterker van geworden. fijn dat je weer schrijft Anne. Het helpt tegen verdriet.
mooi Klaske, dank X
Dank je Anne dat je deze dingen schrijft en daarmee de meest belangrijke werkelijkheid beschrijft die er tussen mensen bestaat: de liefde die zich aan ( maar ook in en door) het alledaagse gezwoeg ontworstelt!
Susan
prachtig gezien en gezegd, dank Susan
Lieve Anne,
het is zo mooi hoe jij over Ali schrijft. Ze is er weer helemaal en ze zal nooit meer, door jouw schrijven, ver weg zijn.
Lieve groet Ina
wat lief Ina, ik word er warm van X
Het is natuurlijk totaal ongepast om dit te schrijven maar toen ik je tekst zag dacht ik onmiddelijk aan een “Léég – Hoofd” terwijl dat natuurlijk zeer ongepast is bij jouw Lieve Moeder! Ga het eens rustig lezen! Groeten van een ‘Leeghoofd!’ Eh Joshua .. P S Oh ja , heeft U ook Key-fiets eieren? En Dwaaspaas hazen waar U nu verblijft|?
idd, ‘leeghoofd’ – en ‘volhart’ – mijn moeder en jij Joshua, dank 🙂
Oh ja mooi gezegd : “Als het hoofd Leeg is moet Het H A R T wel over lopen van !!
Groet van de Phaasdwhaas!
zoals jij het zegt, is uniek, dankjewel dwaze paas
in alle liefde voor een ander, de liefde voor jezelf terugvinden, groots
dank wijze Joke
Graag gelezen, Anne.
Welke naam ze er ook aan geven, het blijft een feit dat ieder mens anders is en anders reageert op diverse prikkels. Wat je beschreef is heel herkenbaar voor mij.
Warme groet,
Mieke
ja, iedereen is anders, en toch zoveel herkenning, mooi Mieke, dank
Dit zou je die neuroloog ook eens moeten sturen. Zakt zijn mond van open….of zijn broek van af!
Dit heet: Bijscholing vanuit de praktijk!
wat een goeie, Anneke Tanneke – ik heb nu een big smile van oor tot oor
Dat soort connecties vind je niet op een hersenscan, daar gaat jarenlange liefde aan vooraf.
Vooral jij weet dat zo vlijmscherp te benoemen.
wat een compliment Harie, dankjewel
Ik vind het prachtig dat je dit kon doen. Zelf werk ik in een verpleeghuis en ik ben altijd maar wat blij dat ik na mijn dienst naar huis kan. Ik zou het geloof ik niet kunnen met mijn moeder of met mijn vader.
je zou het kunnen, Wilma, ik bleek het ook te kunnen, in al mijn onmacht en onbeholpenheid…
pfieuw…
🙂 … Rian… 🙂
Je schrijft poëzie in proza. Heel bijzonder. Dank weer voor deze verhelderende inkijk in jouw leven.
poëzie in proza, goh, dankjewel Renate
Wat een zware taak had jij. Ik heb er bewondering voor. Jouw verhaal komt zo bij me binnen. Ik zou je een knuffel willen geven, maar je woont helaas niet meer in mijn buurt. Dus dan maar via deze weg. Dikke knuf.
ik voel je, Lieve, heel lief, dankjewel
Zo mooi als jij het omschrijft, over de gemengde gevoelens, het even willen ontsnappen gevolgd door onrust en opluchting. Bewust en onbewust zoeken naar oplossingen voor problemen die opduiken.
Wat vandaag helpt, helpt morgen misschien niet. Ik vermoed dat intuïtie en humor daarbij ook een rol spelen.
Alhoewel mijn moedertje geen van genoemde ziektes heeft, herken ik veel in jouw verhalen over Aal.
intuïtie en humor
dat is wat ik het meest mis in mijn moeder, in ‘ons’, en dat haal jij eruit, dank Corry
Oh lieve Anne wat een ontroerend warm lief maar toch ook een hilarisch beeld schets je van de tijd die je had samen met je moeder.Twee bijzondere vrouwen chapeau warme omhelzing en hartekes
ja, dat hilarische, Jolande, dat was de ‘escape from Alcatraz’ – daar heb jij van nature en levensinstelling oog voor – toen ik dat eindelijk begon te ontdekken, leerde ik ontsnappen aan de engte waarin me aanvankelijk opgesloten voelde…
Dank je Anne dat we met je mee mochten gaan naar het “hiernamaals”.
‘ Op deze momenten oversteeg de communicatie de fysieke hersenen. Op die momenten ben je in een andere werkelijkheid.’ ….Zo voelde ik het ook bij mijn vader, 3 jaar geleden. Die mooie andere werkelijkheid.
Veel liefs.
het is een geschenk uit de hemel hè Bertie…
Hallo Anne,
Je zorgde voor iemand waarvan je veel hield en gehouden hebt, maar het moet toch ook ontzettend zwaar geweest zijn. 4 x per nacht wakker worden, dan kom je niet aan een normale nachtrust toe. Heeft die vermoeidheid, die je ongetwijfeld parten moet hebben gespeeld, de gevoelens van houden van niet erg onder druk gezet?
het zette mijn lichaam onder druk, Peter, mijn onderrug kreeg een soort scoliose van het tillen en draaien in en uit bed, mijn armen konden haar niet meer tillen en ik moest drie keer per week naar de fysiotherapeut … dat was mijn geluk, want toen kon nb op grond hiervan, met ondersteuning van huisarts en neuroloog het PGB omhoog en kon er meer hulp komen voor mijn moeder. aanvankelijk was dat ook weer wennen, want ik zag bij elke hulp tekortkomingen 🙂 – totdat drie ‘types’ zag, die om en om aan haar gaven wat zij nodig had – èn ik zag in deze drie grondtypes de basis voor drie karakters voor drie romans, waarvan ik er twee schreef toen ik niet meer zoveel fysiek hoefde te doen (Sophie en Eva)
Alles laat je zien, Anne: onmacht, verdriet, angst, warmte, liefde en zelfs humor. Wat een mooie inkijk in jouw binnenste en in de liefde en de band tussen jou en je moeder ❤
ik ben voor jou een open boek, Ellie 🙂 XXX
Mooi Anne !
Misschien heb je het ooit al gezien, Jacobine Geel in gesprek met neurochirurg Eben Alexander.
De moeite waard !
Lieve groet, Ellen
had ik nog niet gezien Ellen, dank voor de tip! ik ben benieuwd
Wat mooi en zeer herkenbaar weer. Ja, de communicatie wordt anders. Mijn dementerende moeder stierf voordat het zo diep ging als bij Aal maar ik voel een hoop in je verhalen terug.
mooi Mies, merci
Jouw verhaal, Haar verhaal…..Het blijft boeiend, omdat je ons de lagen laat zien die je eerst zelf hebt moeten ontdekken. Haar aanwezigheid in jouw schrijven, samen daardoor verbonden. Ik lees en ik leer.
Dank je wel Anne, je bent een gezegend mens.
mooie gedachten Athy; het proces van ervaren en verwerken gaat almaar door – ik vind het een zegen dit te delen en verstaan te worden, herkenning te vinden en met elke reactie valt iets op zijn plaats ~ dankdankdank
Wat een mooie foto van je moeder. Wat een grote verantwoording had je in de tijd. En toch heeft haar geest jou dingen ingegeven, helder gemaakt. Een contact zoals jullie hadden gaat inderdaad de hersenen ver te boven.
ze staat er goed op hè, dat vond ik toen al en als ik er nu naar kijk, zegt het me nog meer dan toen, Anne ~ ik krijg nu het gevoel dat zij alles al zag wat ik nu nog aan het ontdekken ben… je herkent het, hè, dank X
het gevoel om te zorgen voor ouders ken ik niet …ze stierven beiden na drie dagen na een hersenbloeding in het ziekenhuis…….bij leven hebben we elkaar kunnen zeggen hoeveel we van elkaar houden……en toch ontroerd mij je schrijven mij enorm…..dat weg te nemen doet niemand van jou 😉
wat fijn dat je bij leven elkaar de liefde kon ‘verklaren’, dat ze allebei zo’n korte aanloop hadden naar de dood, kun je niet voorzien en moet je ook maar zien te verwerken…
dank voor je ontroering Willem
Graag gelezen. Ik hield van mijn moeder maar zij had mij niet geleerd zoiets tegen haar of anderen te zeggen. Mijn moeder bleef tot op de laatste minuut zeer helder van geest. Ook in de laatste ogenblikken durfde ik haar niet te zeggen dat ik van haar hield. Toen en nu doet dat gegeven pijn. Ik hoop maar dat er een hemel of zoiets is. Misschien leest ze nu mee en weet ze het nu zeker en vast zoals de Belgen zeggen.. Lieve groeten uit Tiel.
wat dapper om dit hier te delen, Hanny ~ ik ben geen helderziende, maar zo openhartig als jij bent, heeft ze jouw hart en liefde zeker en vast ervaren en had er geen woorden voor nodig, stamel ik… dankjewel voor je vertrouwen
Ik heb bewondering voor je, hoe je dit alles onder woorden kunt brengen Anne. Altijd met respect en de zo broodnodige humor in deze. Volgens mij is Aal ‘ergens daarboven’ super trots op haar dochter.
‘ergens daarboven’ – met jouw woorden ben ik in de wolken, dankjewel, kippenvel
Zo verfijnd X X X
fijn Annette X 🙂 X