Schilderen met Parkinson

Schilderen met Parkinson is een verhaal apart. Mijn moeder is schilder. Mijn moeder heeft Parkinson. Ze woont bij mij. Naarmate ze meer slaap nodig heeft, worden haar nachten langer en haar dagen korter. Daarbij komt dat ze een middagslaapje doet en elke keer dat ze uit bed komt als nieuwe dag ervaart. Elke dag bestaat voor haar uit twee dagen, zoiets als De Kleine Prins die op een planeetje woont dat heel snel draait, zijn dagen zijn ook snel om.

Zondagmiddag begint een nieuwe dag voor haar. Een dag gevuld met mij. Een drukke dag dus. Waarin het opschieten geblazen is met opstaan, pillen, fruit, zingen, klappen, vertellen, want: we gaan schilderen.
Schilderen is het liefste dat mijn moeder doet, het enige probleem is de kwast, die is te zwaar om te tillen en het palet staat veel te ver. Het gevolg is dat zij haar palet beschildert, want voor de kwast vol verf zit, is haar hand zo moe en haar concentratie zo ver heen, dat ze lekker aan de gang gaat op het palet.
Als ze nog vermoeider wordt, na een minuut of tien, en de hand omlaag zakt, is de vloer aan de beurt. Het maakt niet uit, alles is te beschilderen. Ik weet dat, want beschilder zelf alles met groot plezier, of het nou schalen en vazen en lampen zijn of boomstronken en botten.
Mijn moeder vindt dat niet leuk. Ze wil een echt schilderij maken zoals eerst en altijd en ooit.

En dan eindelijk, na vier jaar, krijgt dochter een idee zo simpel dat het echt van interne stommiteit, rechtlijnigheid en vooringenomenheid getuigt. Eindelijk begrijp ik het. Schilderen met Parkinson gaat anders. Ik spuit klodders verf op het doek, zet mijn moeder ervoor met schilderschort en geef haar een andere kwast in de hand, een korte, platte kwast, Geroutineerd buig ik haar vingers eromheen, til haar hand op, leid hem naar een laaggelegen klodder en laat haar hand los. De rest is aan haar. En daar gaat ze.

Ze gaat niet. De kwast blijft hangen in de blauwe klodder. Haar ogen gefixeerd op klodder en kwast.
‘Ik heb niet zoveel geld…’ voor zo’n dikke klodder verf… (gelieve het tweede deel van haar zinnen zelf aan te vullen, veel te vermoeiend elke gedachte tot woorden om te vormen en uit te spreken van begin tot eind.)

Geld is een dagelijks terugkerend probleem. Het wordt gestolen, is op, komt niet binnen. Het toverwoord is ‘Kees’, de naam van haar schoonzoon. Kees is heel rijk, Dagobert Duck is er niets bij, en zij hoeft maar te piepen en Kees komt met geld en stopt dat in haar portemonee. Ik zeg ‘Kees…’ en zij zegt niets, ze glimlacht van oor tot oor. Duidelijk. Als ze Kees niet had, maar ze heeft hem. Ze wou al tien keer met hem trouwen, maar het is haar SCHOONzoon en met je eigen zoon trouw je niet, dus met je schone zoon helemaal niet.  Als je nu denkt dat zij op haar achterhoofd gevallen is, heb je het mis en ook weer niet. Daar kom je zo achter.

De grote glimlach om haar mond bevriest. Dat doet Parkinson. Haar oog is vastgenageld aan de dikke klodder. Een dure klodder verf, die zij niet betalen kan, maar voor het geld hebben we Kees. Het volgende probleem is in haar bewustzijn opgedoken.
‘Ik word zenuwachtig. Wat moet ik nu?’
‘Je hand bewegen, Aal, 1-2-3 en ga!’

In het begin vond ik het idioot dat ik commando’s zou moeten geven om mijn moeder te bewegen. Nou, dat vind ik nu niet meer. Tillen kan ik haar niet meer, maar zolang ik tot drie kan tellen, krijg ik haar in beweging; 1-2-3 werkt bij Parkinson als een startschot op de ijsbaan, mits je er vroeg genoeg mee begint en het zich hecht in een deel van de hersenen dat nog aanwezig is. Het commandocentrum voor beweging, de hersenkwab in het achterhoofd is namelijk verdwenen bij Parkinson. Erger is het niet, maar ook niet minder erg. Lastig is het. Vermoeiend. Je hebt geen idee wat een commandocentrum allemaal doet, zolang je er een hebt. Heb er maar eens geen. Dan moet je het van andermans 1-2-3 hebben.
De hand van mijn moeder begint te bewegen, aarzelend aanvankelijk, omlaag, de zwaartekracht volgend. Haar oog is nog steeds op hetzelfde punt gefixeerd, ziet kleur verschijnen waar de kwast was. En dan gebeurt het: magie. Haar hand hervindt techniek, draait de kwast zoals geen ander dat kan, van breed naar plat, naar smal, naar punt, soepel in de pols, resoluut in uitwerking, kleurbanen verschijnen, worden breed, monden uit in versmallende punt, gaan naar boven zover hand en kwast reiken, halverwege het kleine doekje. Ik draai het doek. Sinds mijn moeder in de surrealistische fase is, bestaan onder en boven niet langer, hemel en aarde zijn een. Lijnen ontstaan, vlakken, vanuit beweging, het grote onvermogen bij Parkinson.

Mensen vragen mij vaak hoe ik weet dat Aal er genoeg van heeft, want ze zegt het niet en blijft bezig tot ze erbij neervalt, en dat is te lang. Deze foto laat het zien. Aal is opgehouden met schilderen en doet van alles met een doekje, als een goochelaar die zijn konijn kwijt is. Het is genoeg geweest. Weer een dag omgevlogen.