Moederschaal

De derde schaal die ik van mozaïek voorzie, wordt mijn moederschaal. Dat weet ik niet. Ik begin onbevangen aan mijn eerste schaal met de scherven van het servies van mijn schoonmoeder. Als zij gestorven is, wil niemand het rozenservies hebben en neem ik de vuilniszak mee naar huis. Voor het eerst sla ik met de hamer kopjes aan scherven en plak ze willekeurig op. Dit wordt de rozenschaal.

De tweede schaal heeft al net zo’n intense lading. Het is in de tijd dat ik werk aan een manuscript en een zwaar gesprek heb met Reinjan Mulder, ie veel romans recenseerde voor het NRC en toevallig op mijn pad komt. Hij vindt er teveel snot inzitten, in mijn manuscript, waarop ik een week snotter. Ik weet dan nog niet dat het allemaal goed gaat komen en dat een uitgever mij gaat vinden via mijn blogs. In de snotterweek besluit ik iets heel anders te gaan doen dan schrijven.

In de schuur ligt het erfgoed van de vader van Kees: tegels en een tegelsnijder, zo’n grote professionele uit de bouw. Ik graai en grom, snijd en sla met de hamer tot tafel en vloer onder de scherven liggen, scheve scherven, grote, kleine, in alle kleuren en vormen en maten.
Het kind in mij wordt wakker. Spelen met brokjes kleur en vorm. Patronen ontstaan. Ik plak ze vast, niet strak en plat als een vloer, maar gebogen in een kom.
De scheuren stop ik vol grijze specie.
Lijnen springen in mijn oog. Een schok.
Mijn voegen verschillen van het voegwerk dat ik ken, badkamers en keukens en ook in het oude Griekse en Romeinse blokjesmozaïek. Daar zit lijn in volgens ambachtelijke regels. Voorspelbaar.
In mijn mozaïek banen de voegen zich door het kleurenweefsel als het wegennet van een geheimzinnig gebied.

De schok is van herkenning. Ik zie mijn eigenheid, besef dat nog niet.
Het scheppen van schalen vol verhalen, het trekken van lijnen door brokken en dalen, het zien van de omtrek, het vlak en de punt. Ik geniet van het spel.
Tot mijn verbazing worden mijn schalen bewonderd. Dat heb je met beeldende kunst. Iedereen kan het voor zich zien.
Een ervaring waar ik van opleef.
Kortstondig.

Ik ontdek dat het genoegen van bewondering een extraatje is. Wat mij doet gloeien is het ontdekken, vinden, spelen, verzinnen, zien – het wonder van het ontstaan. Het proces, het vinden van materiaal, het breken, het rangschikken tot patronen die verder reiken dan de stof die eraan ten grondslag ligt. Ik ontdek dat mijn kinderlijk plezier van mij is. Daarin ben ik het dichtst bij mezelf.
Dan komt de bloedproef.

Met moederdag geef ik mijn moeder een schaal waarin ik haar leven verwerkte. Haar rode kindertijd in straffe kaders op het Deliplein in Groningen. De schaal is rood, de schaal is diep.
Ik ben benieuwd wat zij ervan vindt als moeder en als kunstenaar.
Vooraf heb ik in een verheven moment de schaal gezien als de baarmoeder die ik haar geef,  teruggeef.
Of ik hiermee mijn kindertijd ritueel beëindig.
En dat is zo. Directer dan ik voor mogelijk hield. Niet ritueel, maar concreet.

Ik geef haar de schaal. Er komt niets terug.
Geen blijdschap, geen afkeuring, geen verwondering, geen emotie. Geen reactie. En zeker geen waardering.
Er komt niets.
Alsof ze de moederschaal niet ziet. Mijn werk niet ziet. Mij niet ziet.
Ze draait houterig om haar as en loopt stram naar haar stoel. Ze kijkt niet om naar de schaal. Naar mij.
Of ja.

‘Wil je koffie?’
Dat is wat er komt.
Voor het eerst geef ik haar Parkinson niet de schuld. Voor het eerst laat ik het schild van oorzaak los. Voor het eerst zoek ik geen bescherming voor de pijn. Nee.
Ik registreer haar onaangedaanheid – en ga zitten alsof er niets gebeurd is.
De schaal op de tafel achter me. Ik voel haar stilletjes staan.
En terwijl ik daar zit, mijn rug naar de schaal die mijn kind is, mijn blik op mijn moeder, mijn kont op haar stoel, constateer ik, dat er werkelijk niets gebeurd is. Geen bominslag bij gebrek aan waardering van mijn moeder. Op een wonderlijke manier ben ik ten lange leste verlost van iets dat ik maar niet bewust wilde worden: de eeuwige hang naar waardering van mijn ouders, mijn moeder. De verslavende afhankelijkheid die klein houdt. Ik ben klaar met de schaal. Ik maakte hem voor mijn moeder, maar het is tegelijk mijn baarmoederschaal.

Hier kun je een verhaal lezen over mijn moeder toen ze parkinson had: https://annevellinga.nl/2012/06/25/schilderen-met-parkinson/