De lekkerste gehaktballen

‘En wat vindt u het lekkerst, oom Gerrit?’
Nu ik de link naar mijn moeder aan de lijn heb, lust ik meer.
‘O wicht, dat is heel gemakkelijk hoor, dat zijn gehaktballen. Dat doe ik zoals Moeke dat geleerd heeft, dan krijg je de lekkerste gehaktbal.’
Oom Gerrit is los en geeft het recept erbij.

‘Je dout een pond gehakt van de slager op een groot bord, daar een drupke water op en weg is het water, een drupke melk erover en weg is de melk, maar anders is het gortdroog. Dan een vers eitje erop, een beschuitje fijnknijpen, wat zout en peper en notemuskaat, desnoods een friemeltje kerrie, maar niet teveel, dan proef je de gehakt niet maar zout en peper en notemuskaat.
Dan ga je er met de handen in, goed door mekaar, dat zei Moeke altied en schone handen zonder zeep, en dan knepen Bertus en Aaltje en Swaantje en ik alle smaakjes overal naar tou. Dan gaf Moeke ons kinder allemaal wat in de hand en draaien maar wie de gladste bal heeft en dan in de pan. Je hebt nog nooit zo’n lekkere gehaktbal gehad, want er zit ook een stukje van jezelf in.’

‘Dan ga ik dat morgen met Aal doen.’
‘Dat most doun wicht, dan weet ze het wel weer. Waist wicht, ik moest iemand bellen en dat wou ik niet want ik bel nooit en dan heb ik joe. Da’s toch mooi, want zo’n leuk gesprek heb ik niet vaak.’
‘Ik bel ook nooit en ik vond het ook erg leuk.’
‘Nou dag wicht, geef dien Moeke een smak van heur breur, van Gerrit most erbij zeggen, dan wait z’ut wel, heur oldste breur.’

Voor ik met mijn moeder ga zoenen, regel ik met haar liefste hulp alles, d.w.z. Andere Anne zorgt overal voor en als klap op de vuurpijl kom ik met haar broer. Dat is het handige van hallucinaties, Gerrit hoeft er niet bij te zijn, wij roepen hem op, zij ziet hem en Moeke erbij, maar of ze ons ziet, is de vraag.

Ter verwarring vertel ik in mijn beste moedertaal over heur oldste breur Gerrit en Bertus en Swaantje en Moeke en samen gehakt maken en eitjes en melk in een kannetje, water in een kannetje, beschuit in beschuitblik en de rest. En om het nog hallucinogener te maken haal ik de gehakt niet bij de slager vandaan waar de koeien uit het plafond hangen, maar uit een minuscuul plastic verpakkingsdoosje. Dit roept begrijpelijkerwijs geen enkele associatie op met Moekes gehakt. Aal kijkt wazig, waar wij toch mee bezig zijn, maar voor hetzelfde ziet zij oude taferelen onder antieke hanglampen boven de tafel op het Deliplein in Groningen.

Andere Anne, haar hulp in weer en wind, komt ter verduidelijking in actie.
‘Kijk Aal, een ei.’
Ze goochelt hem tevoorschijn uit het niets.
Aal deinst achteruit. Moeke, broers en zus allemaal in een ei?
Een doorzichtige schaal wordt op haar schoot geplaatst. Dat is zwaar. Haar hoofd kantelt ervan. Haar handen worden in de schaal gelegd, gevangen in koud glas. Voorzichtig tast ze naar de uitgang. Stuit op iets zachts. Voelt iets klefs. Iets vaag bekends…een glimlach echoot de verte…

Wij verbeelden ons dat Aal buitengewoon gelukkige gevoelens voelt.
Door haar handen zie ik de handen van mijn moeders moeder, het bord op de krant op de tafel, de lamp erboven en acht kinderhanden, knijpend in elkaar en de gehakt.
Zoals Aal nu bezig is, blijven ei en gehakt gescheiden.
Ik hoor Moekes stem.
‘Goed door mekaar, de smaakjes moeten overal komen.’

Mijn handen volgen het verleden. Daar ontstaat de klik.
Onze handen kneden samen en onze harten kloppen door elkaar…
… het geheim van de lekkerste gehaktballen.

met dank aan Gerrit Kolman

en Anna Kolman van Hedel