Schrijfkunst in Duitsland – het mysterie van kleur (5)

Argeloos stappen we over de drempel van het kleine museum om de geheimzinnige expositie van Carlos Cruz-Diez te zien.

Pal achter de deur is een kassa in de vorm van een barkruk met daarop een jonge vrouw met brede lach en korte wijde rok. We zijn de enige bezoekers en ze neemt de tijd. Waar we vandaan komen en wat we verwachten. Na deze intake krijgen we korting omdat we gasten van het Fichtelgebergte zijn en bovendien is zij verzot op het Nederlands, ‘ein wunderbar komische Sprache’.

Voor zover de voet-met-zenuwontsteking het toelaat rent Kees naar het eerste zaaltje, dat hij in één oogopslag overziet en verlaat voor het volgende. Ik blijf steken in het eerste zaaltje, waar zwart-witte kunstwerken hangen. Ik maak zelf graag pentekeningen en verbaas me steeds dat het er zo vrolijk uitziet. Het werk dat hier hangt, is niet vrolijk maar strak, en dat is dan ook weer verwonderlijk. Daarbij lijkt het of de vormen uit het papier stappen en dit is ook zo: ze zijn gesneden uit kunststof en op elkaar geplakt.

Terwijl ik met praktische blik kijk hoe het in elkaar steekt, komt de jonge vrouw van de barkruk naar me toe. Ze studeert kunstgeschiedenis en haar ongelimiteerde kennis puilt haar hoofd uit. Ze dompelt me in de wereld van zwart-wit en vorm, tot ik overtuigd ben dat er niets wezenlijkers bestaat dan dit. Op deze basis begeleidt ze me naar de tweede zaal om alles onderuit te halen wat ik net begrepen heb.
In deze zaal draait het namelijk om de dialoog met kleur. Alle kunstwerken zijn van Carlos Cruz-Diez en op het eerste oog zijn ze allemaal hetzelfde: gekleurde vertikale lijnen. Geen wonder dat Kees er zo snel doorheen is. Achter de rug van mijn gids geeft hij mij een seintje dat hij klaar is voor een terrasje aan de Weissensee.

Mijn gids is echter nog lang niet klaar met mij. En geheel in lijn van de visie van het kleine museum trekt ze mij het eerste kunstwerk in.
‘Was sehen Sie?’

Ik zie groene strepen en rode en waar ze overlappen een gelig vierkant.
De vraag is nu hoe dat komt.
Volgens mij door de kunstenaar.
Dat klopt, zo dom ben ik ook weer niet. Carlos heeft het zo gemaakt, maarrrrrr  het gele vlak heeft HIJ niet geel gemaakt. Nadruk op HIJ.
‘O.’
Ja, wat moet je daar nou op zeggen. Een vraag stellen!
‘Wie heeft dat dan gedaan? Een leerling van hem?’
Dit antwoord heeft mijn gids niet eerder gehoord, maar het is eigenlijk precies het goede antwoord! Het is namelijk mijn oog dat het geel maakt en dit nu is in het kort de kunst van Carlos Cruz-Diez.

Mijn jeugdige gids vertelt nu nog enthousiaster dan ze van nature al is dat Carlos stokoud is, namelijk 92 jaar! Hij heeft zijn hele leven gewijd aan het fenomeen kleur, NIET door voorstellingen te schilderen, maar door onderzoek. Helaas was hij niet bij de opening, maar zijn dochter wel, een heel leuk mens en Carlos maakt nog steeds kunst. Tegenwoordig past hij zijn ontdekkingen over de dialectiek van kleur en oog toe op sieraden en kleding.

Met deze wetenschap word ik verondersteld elk volgend schilderij te bekijken. Mijn gids onderzoekt mijn vorderingen met vragen en aanwijzingen, waardoor ik op een gegeven moment niet meer weet welke kleur het schilderij heeft en wat ik er zelf van maak.
Dan mag ik door naar zaaltje 3 waar een stoel baadt in gekleurde lichtlijnen.

Op dit cruciale moment komt een groep het museum binnen. Nu de gids haar handen daaraan vol heeft, voegt Kees zich bij me. We halen het niet in ons hoofd door te lopen als barbaren. We gaan zitten op de twee pilaartjes die tegenover de stoel staan en kijken buitengewoon meditatief naar het lichtspektakel op de stoel. Onze gids verschijnt om de hoek. Zijn wij even blij dat we voorbeeldig zitten.
‘Ach, Sie machen es falsch!’ Doen we het toch nog verkeerd.
Het is de bedoeling dat ik in mijn zomers witte jurkje op de stoel ga zitten en zo tot levend kunstwerk word. Kees zou dit moeten fotograferen, maar mijn camera ligt thuis te bakken in de Wintergarten.

Tot slot dirigeert ze ons naar een donker hoekje waar twee stoelen voor een tv staan. We mogen de video van Carlos Cruz-Diez niet missen! Zo zitten we een intiem kwartiertje in het koele donker te kijken naar hallucinerende kunstwerken van Carlos: zebrapaden die door het kleurgebruik lijken te stijgen en te dalen, zodat je er als automobilist wel voor moet stoppen, want het is net of je een bewegend gat inrijdt. Ook zien we de grootste stuwdam ter wereld, die hij gedurende enkele jaren beschilderd heeft met kleurlijnen waardoor de passant in andere dimensies schouwt.

Wij hebben het gezien en willen ongezien het museum uit sluipen.
‘Warte!’
Onze enthousiaste gids verlaat haar groep om ons naar een computer te brengen. Hierop kunnen we zelf een kunstwerk à la Carlos maken. Als ze met de groep klaar is, zal ze ons uitleggen hoe dat moet. Haar uitleg over didactiek en dialectiek der kleuren duurt langer dan ons geduld. Daarbij is elke Hollander i.t.t. de meeste Duitsers super handig op de computer, dus m.b.v. het tekenprogramma hebben wij in een mum elk een schilderij à la Carlos. Hiermee zijn wij de vleesgeworden bevestiging van haar visie op Hollanders:
‘Wunderbar und komisch.’

We krijgen meteen haar fiattering om het kleine museum te verlaten en besluiten ons uitje op een terras aan het meer. Onder het genot van een ijskoffie kijken we uit over de Weissensee waar bootjes spelevaren onder gekleurde zeilen.

http://www.pema.de

http://www.kleinesmuseum-weissenstadt.de

http://www.cruz-diez.com/exhibitions/current/carlos-cruz-diez-didaktik-und-dialektik-der-farbe.html

wordt vervolgd