Herinnering – mijn moeder (1)

Als november begint, hangen de herinneringen aan hen die gestorven zijn in de lucht. Her-innering, een mooi Nederlands woord. Wat gebeurd is, verinnerlijken, terughalen in de ring binnenin. Dat heb ik veel gedaan met mijn moeder. Ons innerlijk was bekleed met gedeelde herinneringen die net zo levend waren als het zandpad onder onze voeten.

Haar laatste jaren waren magische zinnen de sleutel naar haar herinnering naar een gedeeld moment, en juist die momenten was ze zo gelukkig. Dan viel de tegenwoordige tijd weg en waren we in de eeuwigheid die haar en mij verbond met haar kracht en humor.
Ineens waren we in dat tijdloze, het eerste jaar dat ze bij ons woonde, het jaar dat haar afscheid al in zich droeg.

‘Weet je nog, Aal, dat we de slappe lach hadden in de Middellandse Zee?’
Ze kijkt me wazig aan. Wat is een zee met middelland?|
Ik zeg haar magische zin van toen.
‘Te land, ter zee en in de lucht.’
Ze glimlacht van oor tot oor. De stekker zit in het stopcontact.
‘Dat kreeg ik zomaar over me.’

In de flits van een seconde zijn we samen terug in de Middellandse Zee, ergens in de jaren ’60. Er zijn nog geen witte flats, er zijn amper toeristen, wat Franse jongens die flaneren op het hete strand om buitenlandse meisjes te imponeren en aan de haak te slaan. Kleine zwembroekjes, donkerbruin, zonnebril.
Wij moeten nog bruin worden, maar we zijn niet zo wit als de bouwvakkers. Ze komen met bruine kuiten, bruine koppen en bruine onderarmen, de rest is spierwit als een T-shirt. Door de zond verandert dat al snel in een knalrood T-shirt en de volgende dag hangen de vellen erbij.
Dat herinnert mijn moeder zich allemaal niet.

Ze ziet ons in de branding, zichzelf en haar twee kinderen, Anneke en Marco. Haar man is elders, misschien op het strand met een boek, of bij de tent, of lopen met de hond, of met zijn fototoestel op jacht naar de grote weerschijnvlinder. Hij mag weg zijn, zij staat in de branding met haar kinderen.
De knalblauwe zee komt in vloedgolven op ons af, we golven mee omhoog, zeker een meter de lucht in en dan omlaag, een spectaculair gevoel in een tijd dat er weinig spektakel is. Het gaat lekker. We hebben schik. Voelen ons saamhorig. Wij samen in de grote zee, een heel eind van het strand, de huizen ver weg, de mensen zijn stipjes, een Turk met vloerkleedjes; ‘hartstikke mooi en niet duur’, zeemeeuwen zijn er waarschijnlijk ook, maar de echte herinnering is het meegolven op de golven van de zee, dat deinen op die onmetelijke  blauwe vlakte, onder een eindeloze blauwe hemel met daaronder wij drietjes: Aal en haar twee kinderen.
Dit moment is in onze herinnering gebeiteld door haar opmerking die ons bijblijft tot vlak voor haar levenseinde ‘te land, ter zee en in de lucht’.

Wat er ook ooit gebeuren zou, wij hoorden bij elkaar, overal, altijd, ‘te land, ter zee en in de lucht’.

We kwamen niet meer bij van het lachen en bleven het herhalen, deze magische zin, die we eenmaal uitgesproken niet meer tot een goed einde konden brengen, want telkens als we er bijna waren, schoten we in een onbedaarlijke lach die versmolt met het gebulder van de golven.

Dat moment herinnerde ze zich. Ze glimlachte van oor tot oor.
‘We hebben het leuk gehad, hè An.’
Dat zei ze, die laatste keer dat we het ons samen herinnerden.
Daarvan kreeg ik tranen in mijn ogen.
Toen en nu weer.