Misschien is mijn waarneming veranderd, wellicht door de jarenlange intensieve zorg voor mijn moeder, Aaltje Kolman, de vrouw uit wie ik geboren ben. Ze is er al drie jaar niet meer, maar de sporen van haar leven doordesemen het mijne.
Wat is het verschil tussen het hiernamaals en onze herinnering?
Beelden aan haar laatste jaren trekken door mij heen. Wat maakt het uit of dat mijn herinnering is of haar herbeleving in het hiernamaals?
Dat zou kunnen volgens het Tibetaanse Dodenboek, Indianen, antroposofen.
Wat maakt het uit of ik aan het verwerken ben of zij of wij allebei?
Ik zie, wellicht door haar ogen, ik voel, misschien door haar hart, hoe mijn leven om haar cirkelde als de maan om moeder aarde.
Het is donker, aardedonker, mijn moeder roept zoals ze dat duizend keren deed, niet met woorden, ze wekt mij met een belletje. Dat belletje hadden we echt. Ze riep me soms vier keer in de nacht. Door de onderbrekingen leerde ik overstappen van de ene werkelijkheid in de andere, van droom naar actie naar slaap en omgekeerd.
Ondanks de incontinentiebroek is haar onderlegger zeiknat. Die moeten allebei vervangen worden, telkens als ze belt. Ik help haar omhoog uit het kussen en draai haar naar de bedrand. Deze beweging maakt haar duizelig. Het duurt even voor het over is. Om de brug te leggen tussen onze slaap en de po-stoel, vraag ik wat ze gedroomd heeft. Nu ze overdag niet veel meer kan, doet ze alles in de droom en daar praten wij over.
‘Heb je gedroomd Aal?’
‘Van Rijntje.’
Rijntje van Buren was haar beste vriendin ooit. Rijntje is er nog, ver in de negentig. Misschien droomde Rijntje vannacht van Aal, misschien zocht Aal vanuit het hiernamaals haar beste vriendin op, om haar alvast wegwijs te maken in de andere wereld. Zo was Aal in Zwitserland toen we daar op vakantie waren met de van Burens, zo was ze in Frankrijk, zo was ze, zo is ze.
‘Deed Rijntje iets?’
‘Ze keek.’
‘Waar keek ze naar?’
Aal kijkt wazig in de verte. Op het gebied van vraagstelling valt veel te leren van iemand die alleen antwoord geeft op een vraag die triggert naar het volgende bewustzijnsstipje.
‘Naar Berry en nog iemand.’
‘Naar Johnny? Naar jou?’
Een vraag die nergens toe leidt.
‘Meer was het niet.’
Ik kom niet te weten of Rijntje naar haar keek, of naar de beek, zoals we zo vaak naar snelstromende beekjes keken en Rijntje er pardoes met haar kleine voetjes met knalrode nageltjes in plonsde ‘huuuuu, Aal, kom ook!’
De duizeling is over. Ik sta op en sla mijn handen om haar zij, ik voel haar bekkenbotten. Een-twee-drie tel ik om haar in beweging te krijgen. Duizenden malen heb ik met haar tot drie geteld, de trigger om te bewegen toen haar startmotor het niet meer deed. Ik ga drie pasjes achterwaarts en zij drie minipasjes voorwaarts, dan de halve draai naar de po-stoel.
Ik leid haar rechterhand naar de rechterleuning, linkerhand naar de linkerleuning tot ze redelijk stabiel op eigen kromme pootjes staat, nachtbroek omlaag, dan helpen met neerdalen en zitten.
‘Wat moet ik hier?’
‘Een plasje doen. Ga maar plassen.’
‘Hij hangt voor de ingang.’
Ik schiet in de lach. Haar plas klettert in de bak. Hoe kan er zoveel plas in zo’n klein lijfje zitten? Opstaan. Broek omhoog. Handen los. Terug naar haar bed. Zitten.
Duizenden keren hebben we zo gezeten. Ik kan het dromen. Zij ook. In het hiernamaals, in mijn herinnering.
Ik schuif mijn linkerarm onder haar benen, mijn rechterarm om haar rug en draai haar in bed. Dan pak ik de deken van haar voeteneind en til hem over haar heen.
‘Vannacht sprong een muis weg toen de deken kwam.’
Ik weet het weer. Aal kon niet slapen en lag erbij als een plank, stijf van gebrek aan dopamine. De vervanger hiervan, madopar, vermindert spierstijfheid maar roept hallucinaties op en griezelige acties zoals die keer dat ze het huis uitliep in haar blote kont met een broodmes en brood voor de vluchtelingen onder haar raam. Als ze niet kan slapen, ga ik terug naar het vertrouwde verleden, niet uit weemoed, maar op zoek naar de bewegingsknop. Ooit bracht zij Marco en mij in slaap met een oud versje ‘daar kwam een muisje aangelopen’. Ze vond het spannend en moest telkens lachen als het muisje haar wilde pakken.
‘Leuk, hè.’
Dat was het ongrijpbare moment waar ik telkens op uit ben om haar te verlossen van haar angst en haar verstijven, het moment dat ze zichzelf herinnert, zich herinnert dat ze een zelf is.
Ze ontspande en viel in slaap. De muis is haar bijgebleven.
‘Wat dacht je toen die muis wegsprong?’
‘Ik weet niet wat ik dacht.’
Ik blijf domme vragen stellen, onnodig en verwarrend. Ik schiet in de lach. Zij lacht zich slap en valt weer in slaap. Ik ook.
Als ik wakker word, kiert daglicht onder de deur door. Het is later dan anders. De kippen moeten gevoerd, het nachthok moet open. Ik spring uit bed en graai in het voorbijgaan een schone handdoek uit de kast. Ik maak hierbij een rare beweging. Een krak, een steek van pijn vlijmt door mijn rug alsof ik duizend moeders heb gedragen.
En dan nu de verrassing: een filmpje dat ‘andere Anne’, Anne Buter maakte met haar mobieltje, klik op de link en je ziet mijn moeder dansen:
36 reacties
Soms kan ik niet veel meer zeggen dan dat ik er stil van word en dat je het zo intens mooi opschrijft.
dankjewel Mies
Wat een prachtig en blij moment met, en voor jouw moeder, Anne! En ……doe je voortaan wat voorzichtiger als je wakker schiet? Het schiet er zomaar in, maar eruit is lastiger. 😉
wat lief van jou, Jannie ~ ik heb er Traumeel opgesmeerd (combi van arnica en calendula en nog wat) en ben vandaag weer ‘kiplekker’
Je laat ons op een ontroerende manier meekijken, in woord en beeld.
Warme groet
🙂 Mieke 🙂
Wat een mooi cadeau dat ik mag meekijken in je leven, je binnenste, het leven van je moeder. ❤
fijn dat je het zo ervaart en ook wilt meebeleven, Ellie
Anne zo herkenbaar…..zo mooi beschreven alsof ik het weer beleef.
Ik doe vast iets fout kan het filmpje niet afspelen
Dimph, misschien lukt het vandaag wel – had je het geprobeerd op een laptop? daar doet-ie het goed, mss niet op een smartphone? X
Wat moet je gelukkig wezen als je op zo’n manier je herinneringen aan je moeder kunt ophalen An.
het brengt haar even zo dichtbij dat het tegelijk blij en droef stemt – en misschien ook wel gelukkig, want ik heb geluk gehad met mijn moeder en alles wat we gedeeld hebben en bij me is voor… altijd X
Heel mooi en ontroerend. Je hield zo eindeloos veel van je moeder. Uit elke zin bloeit deze liefde. Je deed ook zoveel voor je moeder. Dat siert je zo. Als mens en als dochter van.
dat komt binnen, Ethel ~ je zegt het zo mooi en zo liefdevol dat ik er vol van schiet…
Dikke tranen en een grote glimlach….
Wat straalt ze he? Dansen op Ede Staal….
Prachtig Anne, dankjewel.
Ik ben zo blij dat ik een paar jaar mee mocht lopen naast jouw en Aal.
Andere Anne! als ik jou lees, schiet ik gelijk weer vol – dan is het even toen en tegelijk voorbij – wat hebben we het fijn gehad met haar en met elkaar – dikke liefs X
Een pijnlijk en schraal verhaal van een dochter die enorm betrokken was bij haar moeder… Ongelooflijk knap als je zoiets wist op te brengen. Teder beschreven, vol liefde, dat mag zeker worden gezegd. Heel veel respect voor je…
Lieve groetjes van Elbert
Ik zat er helemaal in, in jouw verhaal. En dan op mijn voorgrond nog die kwetsbare vrouw van jouw verhaal, komt dat filmpje en daar staat een fier mens rechtop te dansen met haar grote lach. Wat geweldig Anne, wat mooi gevangen in beeld en woord.
ik ben zo blij dat ik het filmpje vond – en dat het ook nog lukte het te delen; jij verwoordt precies wat ik zelf voelde, het broze en het blije – X
Ik ben elke keer weer een beetje onthutst als jij over de band met je moeder schrijft. Zo bijzonder.
Dat filmpje waarop ze, duidelijk al ziek, danst en zingt op dat te gekke walsje van Ede.
Hopelijk kijk ik later ook anders terug op mijn moeder. Hoewel het nu goed en bijzonder is, zit er bij mij nog oud zeer dat altijd meeloopt.
Maar evengoed bedankt voor al je bijzondere verhalen. Dat geldt ook voor de vorige drie blogs, die ik toch wel met verraste aandacht heb gelezen – niet wachten op een teken – de tekens komen als vanzelf op het pad.
ach lieve Corry, daar zeg je wat… het is een hele weg die we lopen met onze moeders, al dan niet concreet 😉 misschien moet ik ook eens schrijven over het cruciale moment dat de maat vol was, de maat van ‘het oude’ – waarbij dochters zo vaak het onderspit lijken te delven door gebrek of overvloed aan moeder… dank en liefs X
Dat zou fijn zijn lieve Anne!
Okee Corry, ik ga door.
Tof!
Het doet pijn om te lezen, Anne, en toch troost het. Het is allemaal zo intens!
Roept bij mij ook veel op, ik vond en vind de periode van mijn vaders ziekte afschuwelijk, kan er nog altijd niet goed mee uit de voeten en had nooit kunnen doen wat jij deed!
Wat heerlijk om je moeder te zien dansen, haar bewegingsknop te zien werken xxx
op de een of andere manier zit ik zomaar in een periode dat ik almaar aan haar denk – en dat doet pijn en troost, wat jij zegt, Marjolein, en het geeft me ook inzicht en dat is heel fijn – jij kunt goed invoelen, wat het extra moeilijk maakt met je vaders ziekte, dat snap ik… joh, valt me ineens jouw foto op, met de appel die je eet, de schil is eraf, je bent zó bij de pit 🙂 – die laatste zin is zo leuk! liefs voor jou X
Er zit een vlinder op die appel 😉
Je vader of moeder zo te zien ‘aftakelen’, dat doet zo’n pijn. Ik voel jouw pijn daarin ook.
En die gelukzalige glimlach van je dansende moeder, hoe geweldig <3 Mijn vader kon dat vanzelf niet meer (lachen werd ook grimassen), maar de vredigheid waarmee hij ging slapen was troostrijk en op een andere manier gelukzalig.
Het werkt lang door he, dat rouwen.
een vlinder, nu ik het weet, zie ik hem!
en ja, het werkt lang door en tekens anders en bij vlagen… liefs X
Wat prachtig verwoord Anne, je blog met Aal. En wat een mooi cadeautje, het filmpje van Anne van blije, dansende Aal. Het is net of ze er gewoon nog is.
ik vond hem gisteren pas en kijk er telkens even naar, dan is het echt of ze even heel dichtbij is, Marcelle
Een dieprakend verhaal,en weer zo prachtig verwoord. Wat een troost zal het voor je zijn dat je zo’n bijzondere opname hebt waar jouw moeder danst en zingt. Voor mij schuilt er ook veel herkenbaars in. Bij mijn levensgezel werd een paar jaar geleden dezelfde ziekte vastgesteld:Lewy Body. Na de ontkenning mijnerzijds waarin ik hem bij de ”realiteit” wilde houden, brak deze fase aan:het meegaan in een andere wereld,zijn wereld. Wat overgebleven is, is onze zielsverwantschap die er altijd zal zijn.En dat is, naast het diepe verdriet over wat is geweest, veel,heel veel. het is alles. Ik put troost uit jouw prachtige verhaal. Dank je, Anne. Veel liefs
O Wicky, wat ben ik blij met jou en jouw zo verwante ervaring – je beschrijft het ook zo mooi kernrakend: het meegaan in zijn wereld, de zielsverwantschap, alles, ja alles, dankjewel lieve mens XXX
Prachtig Anne, het is of ze weer tot leven komt en wat heb je een zware jaren gehad waar je rug de dupe van was. Gelukkig kwam tweede Anne en nog een regiment helpers en zo heb je het gelukkig kunnen redden. Je moeder was gezegend met zo een dochter!… en jij met een bijzondere moeder. Lieve groet!
zie je nu pas, anneke tanneke, en idd, het regiment helpers kwam en alles kwam goed… liefs!
wat heerlijk om mee te reizen met je
even zo heerlijk dat jij mee wilt reizen, Joke