Ballotagecommissie

NHD – april 2009

Het lichaam zit wonderlijk in elkaar, het wonderlijkst is de tong, de ‘wachter op de drempel’. Over smaak valt niet te twisten. De tong is baas in eigen buik, anders dan onze oren die veroordeeld zijn tot geluiden die overal doorheen gaan, onze neus die niet om stank heen kan en onze hersenen die tollen van overtollige informatie. Dan de tong, wat een machtig instrument! Of je biefstuk bent of hamburger, over de tong moet je. Als de tong het niet lust, kom je er niet in.
Iedereen gaat over de tong bij pogingen toegelaten te worden tot een nieuw lichaam, een baan, club, sekte. Voor toelating moet je over de tong, op risico uitgebraakt te worden als bedorven biefstuk, verschimmeld fruit of overjarige kaas. Vandaar het succes van tv programma’s als  X factor. Heb je de X factor of word je uitgekotst?
Opvallend is dat de wachter op de drempel zelf geen X factor hoeft te hebben. Neem Henk Jan, Erik, Stacey en al die andere mannetjesmakers, critici en recensenten. Hun tong is machtig.
Dat over smaak niet te twisten valt, geldt in het bijzonder bij kunst.
Mijn moeder, van beroep kunstenaar, mag boven de 80 zijn en de ziekte van Parkinson met zich mee dragen, zij wil in haar nieuwe woonplaats Hoorn graag bij de kunstenaars. In Amsterdam zat zij in kunstcolectief Thoets, dat mist ze in Hoorn.
Maar dat gaat zomaar niet. De kunstenaarsvereniging Hoorn en omstreken heeft een ballotagecommissie, de Tong van Hoorn.
Op het ballotagemoment (2009) staat de Boterhal bol van de beoordelaars met boter op hun hoofd en het werk van kunstenaars die het achterste van hun tong laten zien. Op elke verdieping staan schilderijen, beeldhouwwerken en keramiek tentoongesteld. Daarbij mappen waarin hun kunstenaarschap geboekstaafd is en oeuvre en ontwikkeling getoond worden. De kunstenaars geven inzage in hun binnenkant, hun worsteling, proces, visie, kortom hun kunstenaarschap. Hun diepste ziel gaat over de Tong van de Hoornse kunstenaarsvereniging. Voor elke kunstenaar, aanstormend talent of oude rot in het vak, is het altijd weer spannend geproefd te worden door een ervaren Tong. Je hoopt dat deze werkelijk beproefd is, dat hij jouw smaak kan proeven, jouw zoetzuurzout, jouw bitterwrang. Wat jou als kunstenaar beweegt en hoe jij daar op jouw unieke wijze vorm aan geeft.
Vijf commissieleden, Zoet, Zuur, Zout, Bitter en Wrang proeven de nieuwkomers. De proeverij blijkt geen kennismaking, laat staan een welkom. De kunstenaars komen bedrogen uit. De Tong proeft of het hem belieft. Wat de boer niet kent, dat vreet hij niet. Een gezond uitgangspunt voor de boer, betrouwbaar, veilig, maar funest voor kunst, groei en ontwikkeling.
,,Haar vroegere werk vond ik mooier.’’ Aldus een lid van de Tong over het werk van mijn moeder, Ali Kolman.
Bij haar verhuizing van Amsterdam naar Hoorn had ze de euvele moed haar recente werk aan de Tong te laten zien. Zelf vat ze haar jongste serie kunstwerken samen als ‘het gevecht’. De innerlijke strijd van leven met Parkinson, rechtstreeks van de ziel op het doek.
De Tong reageert als een puber die voor het eerst een glas wijn proeft.
,,Haar vorige werk was mooier.” Met als eindconclusie: ,,Met dit werk mag ze niet in onze vereniging.’’
Over smaak valt niet te twisten. Smaak kan zich wel ontwikkelen. Anders blijven we ons leven lang aan de moedermelk en zoete koek.