Vrouwenlijn 20 – Aaltje Kolman

De voeten van mijn moeder staan dwars op elkaar. Elke onvoorziene stap kan leiden tot het breken van haar broze botten.
Jaren hang ik om haar heen als een vangnet. De traagheid van leven met haar inspireert dan wel dwingt tot Zen. Liedjes uit de oude doos, honderd keer, zingen, klappen, pannenkoeken bakken, lopen door de tuin, lopen door het park, bloembolletjes poten en handen wassen met glibberzeep en sop en bellen blazen.
Lief, leuk, lekker. Daar draait het om. 

Het liefst-leukst-lekkerst is voorlezen uit haar vakantiedagboeken. Niet dat ze zo spannend verhalen van de vele avonturen die we beleefd hebben, ze gaan vooral en heel geruststellend over de koffie. Elke dag komt de koffie minstens driemaal in het dagboek. Zo’n halve eeuw later blijkt deze ouwe koffie mijn moeder nog steeds op te peppen. Zodra ze ‘koffie’ hoort, klaart zij op. Koffie!

  
Jaren na al die oude koffie besef ik hoe nerveus zij elke keer weer was of er wel een goedwillende boer op ons pad kwam. Van kampeerterreinen kon natuurlijk geen sprake zijn met haar zuinige puur natuur man. Als ze de auto uitstapte bij een smoezelige Franse boerderij deed ze altijd stoer, maar inwendig vond ze het eng om de Lelijke Eend uit te stappen en over een erf vol loslopende kippen, bokkende geiten en blaffende honden een melkende boer onder de uiers van zijn koeien te storen en te vragen of hij een plekje had voor onze tent. Liefst bij de beek en een paar struiken. Dan konden wij plassen en wassen. Dat zei ze er niet bij.
Naast honderden bruisende beekjes met ijskoud water hebben we gekampeerd, geslapen, gespeeld, gegeten, geleefd. Papa wilde altijd snel alleen op pad met zijn fototoestel voor een grote weerschijnvlinder of koninginnepage, maar eerst zette zij koffie, en als hij weg was, schreef zij in haar dagboek dat we zo’n mooi plekje hadden.
‘Koffie !’
Ze giert van het lachen. Koffie is lachwekkend als je het vaak genoeg hoort.

Op een dag stuit ik op een verzameling schilderijtjes van haar van doodgewone kamerplanten als een cactus, een peperplantje, vrouwentongen en een geranium. Zoals zij die geschilderd heeft, lijken het oerwoudplanten. Het is de donkere achtergrond waartegen het groen in duizend tinten afspat, alsof de bladeren los op het papier liggen, alsof ze groter zijn, of je de jungle inwandelt onder de bladeren door. Ze zuigen je naar binnen, onweerstaanbaar als bij heftige verliefdheid.
Zo keek zij naar dat doodgewone plantje in een bloempot op haar tafel, zo’n cactus die onder haar aandacht ging bloeien. Ze nam zijn wezen in zich op, zag de schoonheid en het mysterie.

Staande naast mijn beteuterde broer schiet een idee als een paddenstoel uit de grond. Ik haast me naar de kast van Aal en haal het mapje met de plantenminiaturen.
Nooit vraag ik iets aan mijn broer. Het moment is aangebroken. Ik treed in het voetspoor van mijn moeder.
‘Kun jij hier een boekje van maken?’
Broer kijkt zus aan met blik van blinde die net geopereerd is en geen idee heeft wat hij ziet.
‘Dit tekent de relatie die jij altijd met Aal hebt gehad, het opgaan in wat er is, alert, levend, boksen, foeteren, pesten, gieren van het lachen, vuur stoken, avonturen, gewone dingen, maar o zo spannend.’
Mijn broer is ziende blind.
‘Als jij hier nou eens een boekje van maakt.’
Hij neemt het stapeltje in zijn hand of het een UFO is. Dat is het aparte van mijn broer. Snel, snedig en stormachtig, en stil. Zijn vingers tasten om het stapeltje.
‘Ja, dat is wel een idee.’

Hij loopt verend naar zijn auto, het kleinood in de hand.
Ik word overvallen door een onbeschrijfelijk gevoel, hoe elk boekje het einde van een tijdperk markeert.
Mijn broer legt de magische miniatuurtjes van Aaltje Kolman behoedzaam op de achterbank, steekt zijn hand op, toetert nog even en draait weg achter de heg.