Stilletjes aan het scherven plakken in mijn werkschuur hoor ik woorden in de wind, wonderlijke woorden: Fränkisch. De taal van mijn bergvriendin. Andere jaren zochten wij in de gure tijd van het jaar samen eetbare paddestoelen op de berg en wijdde zij me onderwijl in het Fränkisch in. Dat gaat vanzelf in het bos op een berg: na drie minuten Hoog Duits zak je met je vriendin in je moedertaal.
Bäckerli, is de bakker, Lädli de winkel en Omi is oma. Omi is zo mogelijk nog Fränkischer dan mijn bergvriendin, Omi is oer-Fränkisch, wat een volle tree dieper gaat. Neem Klaukli. Een woord dat je niet meer vergeet als je het eenmaal weet.
Omi vertelt me op droeve toon dat haar hondje haar huis uit moest vanwege Klaukli. Dan moet het erg zijn, want als Omi ergens gek op is/was, is het op haar hondje. Klaukli. Was im Himmel ist Klaukli! Het blijkt een ware puzzeltocht naar de betekenis, waarbij Omi haar wijze hoofd zo heftig schudt dat ik moet voortmaken om haar geen nekbreuk te bezorgen.
Klaukli is geen kwaal, kei(n) Kränkli, Klaukli is Klaukli!
Tot ons geluk schiet Omi nòg een oertaal te binnen. Ze krabt op de tafel.
Kratzen? Nei(n), kei’ kratzli: Klaukli! Omi bloost ervan.
Wat doet een hondje waar Omi van bloost?
Essen vom Tabel? Nei Esli von Tabli. Klaukli!
Als ik nog steeds geen blijk van begrip toon, wijst Omi naar mij. Ik doe het ook. Ik. Klaukli. Dan kan het zo erg toch niet zijn? Jo! Echt wel!
Omi kijkt om zich heen of er geen fout individu meeluistert en gaat over op haar zuiverste Bayrische Duits: Kloooowkli. Als ik het nou nog niet weet, weet Omi het ook niet meer.
Klooooowkli. Klooooo? Het kwartje valt waar het vallen moet: WC!
Hondje deed ‘het’ in de kamer. Nicht poopli, maar klaukli: klots klots op omi’s tapijt dat al 84 jaar de tijd doorstaat dankzij luchten in zomerzon en baden in wintersneeuw. En daar gaat me zo’n hondje, lief hondje, slim hondje, mooi hondje, klaukli op doen. Weg met dat hondje.
Ach…
Van die dingen schieten mij te binnen als ik in de stilte van de wind scherven plak tot nieuw heel.
scherven 
aanlooppoes 
nieuw heel
26 reacties
Leuk verhaal weer Anne. Mijn partner Annemieke heeft ook Beierse roots, haar moeder is in Füssen geboren en is daar veel op vakantie geweest bij haar omi. Ze kan met weemoed vertellen over de bergen en de sneeuw. 3 jaar geleden is ze nog daar geweest bij haar nicht Muschie.
P. S. Hoe gaat het nu met Kees?
Aha! Bayern! Maarrrr dat is volgens de bergmensen heeeeel wat anders dan de Fränken 🙂
Maar Omi = Omi! Muschie is ook typisch zo’n naam! Leuk Peter.
En wat lief dat je vraagt naar Kees. Het gaat voetje voor voetje beter; hij heeft echt baat bij de Body Stress Release, een therapie die de spieren ontspant, heel anders dan fysiotherapie waar het juist erger van werd…
Warme groetjes voor jou!
Zo gaan mensen van den buiten met hun huisdieren om. Leuk en boeiend verteld Anne
Ha Dimph, en met zoveel verdriet ook nog… dank voor je waardering X
Leuk zo’n dialekt he? Ik geniet er altijd weer van. Niet alleen de woorden, maar ook de uitdrukkingen. Die zeggen heel vel over hoe iemand of ern volkje tegen bepaalde dingen aankijkt. Hier zegt men in een bepaalde plaats altijd “bist du zwäg?”, als begroeting. Dat betekent “ben je opweg?” of zo. Ze bedoelen “hoe gaat het? Alzo als je nog meer wil horen, kan kk je Zürich aanbevelen daar woon ik al 20 jaar, en versta ongeveer alles.
Wat enig Johanna! En een geweldige binnenkomer op mijn blog, welkom! Ik houd ook echt van streektalen. Mijn moeder is (was…) Gronings en daar bestaan ook zulke bijzondere woorden en uitdrukkingen: met homevouten over de buutte geen – op kousenvoeten over de zolder lopen – het heeft iets Duits.
Bist du zwäg ~ die ga ik onthouden en om te beginnen proberen in het Fichtelgebergte.
Wat een leuke herinneringen komen er zo boven als je lekker aan het werk bent met je scherven… heerlijk verhaal! Wij wonen hier ook in een gebied waar ik met mijn geleerde ‘hoog-Deens’ niet altijd uit de voeten kan. Soms lijkt de streektaal door de vissers ut Nederland meegenomen te zijn en ontwaar ik in het plaatselijke dialect meer Nederlandse woorden dan Deense… maar lastig vind ik het. Vooral om alles wat je leert (rond je 60e) ook te onthouden… 😉
Bij jou in Denemarken gaat dat natuurlijk net zo! Leuk wat je zegt van die Nederlands-achtige woorden in de streektaal. Zou heel goed kunnen van Nederlandse vissers. Zo ontdekten wij ‘lang geleden’ (oooh, die herinneringen…) toen wij in Zwitserland bij boeren kampeerden, dat zij moeite hadden met mijn vaders hoogduitse taal. Mijn moeder nam het over met plat Gronings en laat dat nou direct verstaan worden!
Wat een kostelijk verhaal Anne. Ik wist het meteen maar dat komt vast omdat ik nu alweer even in Duitsland woon al is het geen Beieren. Mijn moeder was zeer bedreven in het oppikken van dialecten. Als kind wist ik niet hoe ik het had wanneer mama plots zo vreemd praatte met mensen van elders. Ze had hierdoor snel aansluiting met mensen moet ik zeggen. Jouw anekdote brengt deze herinnering boven, waarvoor dank!
Jij wist het meteen! Misschien toch een paar handige genen van je moeder meegekregen. Zo leuk wat je over haar vertelt, vooral omdat ik haar gekend heb… Dit wist ik niet. X
Ik blijf toch kijken naar de aanlooppoes. Hoe gaat het met de poes als je scherven aan het plakken bent.
Ha Klaske, wat lief dat jij zo meeleeft met aanlooppoes. Kees, jawel je leest het goed, Kees dus was toch wel benieuwd wat de pers zou doen als hij het slot van het luikje haalde. Poes deed niets. Kees ging klapperen met het luikje en toen ook dat niets uithaalde, opende hij het luik en bleef het open houden tot poes erdoor naar binnen kwam…
Nu staan er bakjes water en gezond eten voor poes klaar, en ze komt af en toe even binnen kijken, maar is het liefst buiten of in mijn werkschuur.
Ideaal eigenlijk. Zo kunnen we een paar dagen weg, poes redt zich wel, zeker als buurman niet alleen tweemaal daags de kippen eten geeft, maar ook brokjes neerzet voor het katje. Blij mee!
Wat een heerlijk verhaal, Anne. Ik kende het woord ook niet hoewel in
Limburg waar ik ben opgegroeid zoveel verschillende dialecten waren/zijn en ook streektalen vermengd met Duits. Nou, dat kon ik ook niet begrijpen, zelfs de eigen dialecten vaak niet. Het moet toch heerlijk zijn je passie mozaïeken te doen in je eigen werkschuur en dan gewoon je gedachten kunnen laten (af)dwalen. Poesje erbij en ook nog bijna een brandend kacheltje. Laat die verhalen maar komen ?
Je laat het me door jouw ogen zien en beleven, Ellie. Hoe jij in het Limburgse je oren bijna niet kon geloven bij al die vreemdsoortige woorden en hoe gezellig het nu in mijn werkschuur is en morgen ook nog warm! Het is er nu 9 graden en dat geeft na drie kwartier koude handen die opgewarmd moeten worden 🙂
Heerlijk, weer een Anne verhaal. En er ging mij een lichtje op. Mijn schoonzoon heeft een Duitse achternaam en zijn oma werd omi genoemd. Dat vond ik zo leuk. Leuker dan oma wat wat harder klinkt met open eindklank. Ik ga dat eens uitzoeken. Of omi misschien Fränkische roots heeft.
Dag Athy! Ook heel fijn jou hier te zien; ik ben zo druk in de tuin en de schuur dat ik niet aan schrijven toekom, maar mijn gedachten verhalen nog steeds. Goed dat ik het weer eens opgeschreven heb. Er reageren ook zo veel lezers! Had ik niet verwacht.
Ik ben benieuwd of je achter de oorsprong van Omi komt, klinkt echt anders dan oma, zachter, intiemer, dat je je geborgen voelt. Bij oma zie je wel open armen, maar ze omarmen je niet. Zoiets.
Zo’n open armen oma heb ik nooit gehad, helaas. Maar wel zo’n tante, oudste zus van mijn moeder, qua leeftijd een oma voorbeeld. Ook mijn gedachten verhalen nog steeds. Heb het goed Anne.
Herkenbaar Athy, dankjewel
Het hondje was vast aan aan luiers toe, arm beestje. Hondjes en poesjes kunnen hardnekkig klaukli blijven doen op plekken waar dat minder als niet kan. Wanneer tapijt of dekbed eenmaal klaukliplek geworden zijn, zie er dan nog maar eens vanaf te komen.
Een luier! Dat was een oplossing geweest, Marije. Het is waar, eenmaal aan de klankli op het tapijt, stopt het niet meer en dat kon echt niet langer. Sneu, dat zeker.
Heerlijk verhaal weer en mooie mozaïek ?
Dankjewel voor je dubbele waardering, doet me goed. Dankjewel Hilma.
Wat een leuk verhaal weer, Anne!
Taal is communicatie, maar kan ook mis-communicatie worden, waardoor jij er weer een grappig stukje over kunt schrijven.
Je bent dus bezig met mozaiek. Dat lijkt me zo inspirerend: van kapotte stukjes weer iets heels, iets moois, iets heel moois maken. Veel plezier ermee!
Hartelijke groeten,
Marianne
Wat kun jij mooi spelen met taal Marianne: Iets heels, iets moois, iets heel moois….
Heel lief en heel welkom als je een keer wilt komen kijken naar mijn mozaïekwerk.
Warme groet en wie weet…
Hoi Anne, ik wist niet dat Omi uit het Duits kwam. Sinds dit jaar ben ik overgrootmoeder van twee prachtige meisjes geworden en omdat ik nog redelijk ‘jong’ ben voor de titel overgrootmoeder heb ik tegen hun moeders (mijn kleindochters dus) gevraagd om mij Omi te noemen in plaats van Opoe (want zo werd mijn moeder genoemd door hen). Zij noemen mij gewoon oma en dat vind ik prima, maar als hun kinderen mij ook oma gaan noemen, wordt het wat ingewikkeld. Ik vind Omi gewoon ook leuker, iets vrolijker en jeugdiger klinken vandaar! Ik wist dat deze ‘titel’ bestond, want had dit ergens gelezen. Leuk het in jouw blog ook weer tegen te komen. 🙂 Groetjes!
Dat is zeker leuk, Jannie. Overgrootmoeder, dat klinkt oer, uit vervlogen tijden met Roodkapjes en wolven, terwijl ik jou uit je verhalen en foto’s ken als een bevlogen wandelaar en natuurfotograaf. Bijzonder om juist dit jaar twee meisjes in de familie te verwelkomen. Gefeliciteerd!
Leuk dat onderscheid tussen Oma en Omi, om navolging te vinden bij alle overgrootmoeders. Dank voor je leuke bijdrage.