Op mijn drie-en-twintigste kreeg ik mijn eigen leraar. Daar zat ik niet op te wachten toen ik pal voor mijn eindexamen Pedagogische Academie zat. Ik kreeg een intrigerende brief van Erna Trouw. Zij had van mij gehoord en vroeg of ik juffie wilde worden op de komende Vrijeschool in Nijmegen. Het gebouw was er al, Villandry in het bos. Daar zou ik werken en wonen. Ze reed me erheen. Ik was verkocht.
Uit de kandidaten koos Nijmegen twee uitersten: Jaant Loos en mij, de Yggdrasil en het onbeschreven blad. Jaant nam de gecombineerde 2/3 klas en gaf mij de eerste klas, ‘dan leer je gaandeweg de hele weg’. Zij zou me inwijden. We waren voor elkaar bestemd.
Het begon met het leren koken van granen, wat op zich al nieuw was voor de aardappeleter die ik was. Daar kwam een scheut magie bovenop waar Jaant zich niet streng aan hield, maar mijn ingeboren liefde voor het mysterie werd gevoed door het gegeven dat elke dag een eigen energie heeft en elke graansoort ook. Waar Jaant streng op was, was op het legen van vuilniszakken en het vegen van lokalen. Omdat we allebei in hetzelfde gebouw woonden en werkten, had zij de eerste week al gemerkt dat ik daar niks aan deed. In week twee had ik dit klusje onder de knie. Het fijnste met Jaant was de avondkoffie. Zij dronk altijd uit dezelfde beker en het was een kleine ramp als ze die ergens in het omringende bos had laten staan. Gelukkig had ik jonge benen en goede ogen en vond hem voor zij de koffie had laten doorlopen, wat nog met de hand ging en de nodige tijd vergde. Op zich was er niets bijzonders aan deze beker, al is het bijzonder te noemen dat ik hem nog kan uittekenen: donkerbruin van buiten en van binnen licht, van boven smal en van onderen wijd uitlopend. Onder de koffie vertelde Jaant anekdotes over Rudolf Steiner. Hoe hij bij de bouw van het Goetheanum onder een ladder ging staan met een emmertje. De schilder vroeg wat Herr Doktor daar deed. ‘Ik vang de druppels verf op die u morst.’ Al gauw was ik dol op ‘onze Ruud’. Ik droomde zelfs van hem.
Na de maaltijd liep Jaant ritmes met me rond de eettafel, zij voorop. Daarbij zei ze vreemde versjes op:
kleine guit
van een kat
zeg eens wat
het beduidt
dat g’uw nek
en uw bek
en uw kop
en uw staart
tienmaal vast
likt en wast
zeg, wat dat beduiden mag
Doe het zelf eens rond de eettafel en ontdek de geheime kracht: de laatste regel! Als je dit ritme met kinderen in lockdown loopt, schrikken ze wakker of schieten in de lach. Of zien er een complot in.
Vaak kwam na onze koffie-met-anekdote iemand-met-auto ons halen voor de leesgroep, een kleine kring rond het haardvuur, waarbij we boeken van Steiner bespraken. De eerste keer kreeg ik er mijn volgende taak bij: Jaant aanstoten als zij indommelde. Zo vertrouwd was ze, zo dichtbij.
Overdag stond ik voor mijn klas en paste toe wat ik de avond ervoor geleerd had. Dat ging me aardig goed af toen ik eenmaal door had dat ik de leiding had. Dat had ik als beginnend leerkracht niet meteen in de gaten, zo gewend was ik aan de onderwijzers bij wie ik hospiteerde. Die hielden hun klas in toom. Nu was ik zelf die onderwijzer. Na een maand had ik het door.
Kon ik het ook zonder Jaant? Dat was de vraag waarop al gauw een antwoord zou komen.
Ik begon net een beetje te wennen aan mijn nieuwe status van juf, toen Jaant in de vroege ochtend plompverloren zei dat ze ’s middags weg moest. Ik zou de hele school onder mijn hoede krijgen. Jaant wist vanaf de eerste dag dat ze mij niet een week van te voren moest vertellen wat er stond te gebeuren: dan sliep ik de hele week niet. Nog altijd ben ik van het improviseren en zij was de eerste die dat door had.
De hele school bestond uit mijn eigen klas en die van haar. Ik schrok me wild. Jaant zag het en stelde me gerust.
‘Toevallig komt een Belgische Vrijeschoolklas vanmiddag een poppenspel opvoeren in de eurythmiezaal. Jij hoeft het alleen in te leiden, dan houden zij de kinderen wel bezig.’
Dat leek een goed idee tot het zover was. Het zaaltje liep vol met kinderen en tot overmaat ouders die door Jaant gecharterd waren. Het hele zaaltje zat ineens vol kinderen, ouders en poppenspelers die allemaal naar de juf keken. Dat was ik in dit geval. Aarzelend stapte ik naar voren. Hoe leid je iets in waarvan je niet weet wat het wordt. Enigszins schuchter heette ik iedereen welkom. Dat leek me genoeg. Het poppenspel kon beginnen en begon. In het Frans! Geen kind die er een hout van snapte en de ouders ook niet. Dat had Jaant niet ingecalculeerd. Of juist wel.
Al gauw begon het te roezemoezen in de zaal. Nog even en het werd een puinhoop. Jaant was er niet om de boel te redden met haar welluidende stem en imposante verschijning. Ik moest het doen, het jonge ding van 23. Als voetballer ga je dan richting de top, ik stond in de kinderschoenen. Desalniettemin waagde ik het erop. Ik kuchte. Niemand die het hoorde, zelfs mijn tweede en derde kuch gingen verloren in de almaar aanzwellende stemmen. Ook het poppenspel ging door. Daar sta je dan als nieuwbakken juf voor poppenspelers en publiek. Ik moest de boel zien te redden. Hoe neem je honderd mensen in de hand?
Ondanks het rappe Frans had ik in de smiezen welk sprookje ze speelden, mijn lievelingssprookje, het sprookje dat ik in mijn kinderdromen had beleefd: de put, de spoel, het meisje.
In opperste nood begon ik dwars door spel en geroezemoes te vertalen. De poppenspelers vielen stil, ze begrepen wat ik deed. Het geroezemoes verstomde. Aandacht spande zich als een web over ons alsof Vrouw Holle zelf aanwezig was. We liepen door haar ondermaanse, plukten appels, bakten brood. Het sprookje voltrok zich voelbaar aan ons allemaal.
De ware leraar ziet dwars door kracht en zwakte het wezen van de leerling en schept kansen waarin de leerling zichzelf bewust wordt. Dat geluk had ik met Jaant Loos.
21 reacties
Lieve Anne,je kon je ware talent al snel inzetten en wat een leuke foto,je bent nog niets veranderd,dikke kus ,liefs Nellebel
Wat een lieve, leuke, hartverwarmende woorden Nellebel, blij mee en dikke liefs!
Lieve Anne juf Jaant had mensenkennis en inzicht dat ze jouw talent al zo vroeg ontdekte. Ik zou willen dat ik bij je was en dat je me het sprookje van vrouw Holle vertelde. Wel in het Nederlands hoor, het is al lang geleden dat ik Frans leerde op de middelbare school. Ik ga een van mijn sprookjesboeken pakken en zoek vrouw Holle op. Zal het lezen alsof ik door jou voorgelezen wordt.
Liefs Dimph
Lieve Dimph, wat een idee om Vrouw Holle te gaan lezen! Ik zou het je graag live vertellen, maar dit is een mooie vondst van jou. Ja, Jaant had echt mensenkennis en wist op onnadrukkelijke wijze het beste uit haar groeiende team van onderwijskrachten te halen, en ook uit de ouders en kinderen. Een inspiratie voor het leven!
Ooo Anne, wat hééérlijk om dit te lezen, weer terug te zijn in het gebouw dat school, woonhuis, cursusruimte en plek vol verrassingen was.
Om Jaant voor me te zien, als ze je dit klusje te doen vraagt en hoe je dat oplost! Al even fantastisch om de kinderen te zien, die dol op je waren!!
Veel liefs, Susan
O wow! Collega! Wat fijn dat je alles weer voor je ziet. Jaant vooral. Wat een geweldige leraar, wat een fantastische vrouw was zij. Ik zie jou en Susan en Rick ook weer voor me, bijvoorbeeld bij mij op de kamer in Villandry waar we van gedachten wisselden. En ook hoe Rick Sinterklaas werd en Yvonne toneellessen ging geven en jij een klas kreeg. De groei die erin zat, het enthousiasme, ons idealisme gepaard aan praktijk. Een heerlijke, onvergetelijke tijd. Al schrijvend leeft die periode op en krijg ik zin nog meer verhalen over Jaant op te diepen. Liefs!
Op een gegeven moment haalt de leerling haar leraar in. Dat maakt dat ik denk, zou Jaant geen Frans hebben gesproken?.en wist ze dat jij dat wel kon?
Mooi verhaal Anne, liefs klaske
Klaske toch! Dank voor je geloof in mij! Maar weet je, ik had net een maand of wat een eigen klas en leerde elke dag iets waarvan ik nooit wist dat ik het in me had dankzij mijn werk en leven onder de pedagogisch blik van Jaant. Voor zo ver ik me herinner moest zij naar een begrafenis in Den Haag en had ze me te goeder trouw een vuurproef in de schoot geworpen. Toen ze ‘s avonds hoorde hoe alles verlopen was en hoe ik dat op mijn manier had opgelost, schoot ze in haar alles relativerende lach, waardoor ik me nooit beoordeeld voelde ten goede of ten kwade en mijn eigen pad kon banen. Ze had gedacht dat het een Vlaams gezelschap was, was het Waals! Het zou kunnen dat ik bij de koffie haar befaamde Haagse ik-versterkertje kreeg, zoals ze de boterzachte chocoladetruffels van haar exquise Haagse bakker uit de Jan van Nassaulaan placht te noemen.
Wat fijn dat je zo’n inspirerend en motiverend iemand om je heen had. Maar toch…. Jij kon dingen die zij moest leren….
Kijk, dat is nog eens een warme blik op mij, dankjewel! Ik heb er nooit bij stilgestaan. Ik ga eens achterom kijken wat zij van mij geleerd heeft. Eén ding kon ik beter dan zij: gierstsoufflé maken ~ het jammere is dat ik niet meer weet hoe ik dat deed…
Anne, wat heb je jouw lezers weer een mooi verhaal uit je herinneringen verteld, ik heb genoten! Jaant was voor jou een geschenk op dat moment,, je kon je onder haar hoede helemaal op eigen wijze ontplooien! Je zou toch iedereen en elk kind zo’n leraar gunnen!
Jaant was echt een geschenk op mijn levensweg, Ellie. Ze gaf me een nieuwe blik op de wereld en liet me die op mijn eigen manier en tempo in praktijk brengen. Dat paste bij de weg die ik aan het zoeken was en waar ik nog heel wat keren vanaf dwaalde. Oo zoveel jaren nadien is ze een inspiratie voor me. En inderdaad, zo’n leraar gun je ieder mens!
Wat heb je die persoon van Jaant mooi neergezet, haar voorkomen en persoonlijkheid Grappig genoeg niet haar uiterlijk.toch krijg je een duidelijk beeld van haar. Bijzondere vrouw precies op haar plaats. Ik moest haar Googelen
Het vloog zo mijn pen uit Attila. Ik zag haar voor me, en heb het inderdaad niet uitgetekend. Des te mooier dat jij toch een beeld van haar hebt, en haar ook nog gegoogeld hebt! Ik heb geen foto van haar. Heel misschien nog ergens in een doos op zolder. Ga toch nog eens zoeken. De foto bovenaan vond ik via Google en daar staat ze op, de vierde van rechts, onderaan. De foto is genomen in Den Haag met collega’s. Jaren later nam ze de leiding van de Vrijschool Nijmegen op zich. Ze was toen 59 jaar.
Anne, wat een heerlijk verhaal. Leest als een avonturen verhaal. Geweldig.
Lang geleden dat ik iets las van jou. De band met facebook was wat verslapt. Ben begonnen met dat weer wat aan te halen.
Fijn jou hier te zien Athy. Ik heb zelf niet veel blogs geschreven in de afgelopen tijd. Ik was in de ban van mozaïeken. Al spelend met de scherven schieten me soms ervaringen te binnen, dit was er een van en binnenkort volgen er meer avonturenverhalen.
…..ik herinner mij nog dat een van de kranen in het waslokaal “ontplofte”. Een enorme straal water tot aan het plafond….. Juffie Loos was kletsnat maar vervolgde later onverstoorbaar haar les. Wat een bijzondere tijd was het op Villandry, het spelen in de bossen, hutten en het lege zwembad waarin we konden schaatsen in de winter…tot dat de bel werd geluid door Juffie Loos. Dat was een Loos alarm zoals wij het noemden. Groot respect voor deze vrouw die ik nooit zal vergeten.
Ooh, nu ben ik heel benieuwd welke leerling jij bent! Inderdaad, die spuitende kraan in het waslokaal tussen one lokalen. Die onverstoorbaarheid van juffie Loos! Geweldig. Leuk dat je gereageerd hebt leerling!
Ondanks moeilijke gezinsomstandigheden waar ik mij in bevond heb ik een fijne herinnering aan vooral de 2e klas waar juffie Loos les gaf. In klas 3 kwam mijnheer van Leeuwen, die zag dat het niet goed ging met mij. Dit had ook te maken met 2 zusjes, waarvan er 1 in jouw klas zat. Dat was ook voor jou heel moeilijk denk ik. Nu weet je waarschijnlijk genoeg.
Ik ben de school en de leraren heel dankbaar voor wat ze voor mij hebben gedaan, mijnheer van Leeuwen in het bijzonder.
Prachtig verhaal Anne. Jaant nam mij enkele jaren later ook op sleeptouw bij mijn prille schreden op de Groesbeekseweg als vakleerkracht Engels vanaf klas 4 van Gert Zwemmer. Jouw cluppie was toen al in de 6de , denk ik. Dit trosje creatievelingen kreeg ik later in de schoot geworpen. Ik herken er vele van de tweede foto. We hebben het over 1979. Een eeuw geleden was het maar nog steeds sprankelend in mn geheugen. Ik was geïnspireerd door jou Anne.
Ha Jos, ik zie je reactie nu pas.
Wat ontzettend leuk dat je door mij geïnspireerd was Jos, dat wist ik niet.
Jij weet vast wel hoe blij ik was dat jij mij opvolgde, een vlotte vent na al die jaren vrouw.