Hoe ik columnist werd

Vaak wordt me gevraagd hoe ik columnist werd. Dat kwam door de moord op Pim Fortuyn, vandaag 20 jaar geleden. Mijn lief had al honderd keer gezegd dat mijn dagelijkse avonturen de krant in konden. Uitgerekend op 6 mei 2002 ging ik er eind van de middag voor zitten en keek over de daken van Alkmaar waar ik toen woonde bij de grote kerk. Er schoot me niets krantwaardigs te binnen en ik wilde stoppen voor ik begonnen was, toen ik Kees hoorde schreeuwen in de huiskamer. Pim Fortuyn was vermoord. Woorden spatten uit mijn vingers. Dat stuk stuurde ik naar de krant. Het is nooit gepubliceerd, maar de redactie schreef wel dat mijn tekst met kop en schouders uitstak boven alles wat ze binnen kregen. Dat was zo’n stimulans dat ik voortaan elke woensdag klokslag acht een stuk opstuurde. Na verloop van tijd kwamen ze in de krant. Behalve de allereerste. Vandaag plaats ik hem zelf. Met een schuin oog naar de emoties die nu opspelen door de oorlog van Putin.

PIM EN WIM

Als je de kop afslaat van de Hydra, komen er zeven voor terug. De Lijst Pim Fortuyn is z’n kop kwijt. Door de kieren van de emoties komt de aard van het beest vrij.
‘We moeten ze opruimen,’ zegt iemand van de LPF op een onbewaakt moment op TV.
Niemand vraagt wie, wat, waarom.
Typerend voor de achilleshiel van onze goedgelovige Hollandse ziel. Niet bedacht op de schaduwzijde.
Een droom van langgeleden licht op. Het Tovertasje van Licht- en Schaduwzijde. Als de lichtzijde buiten is, zie je de schaduwzijde erin niet. Omgekeerd, als de schaduwzijde buiten is, zie je de lichtzijde binnenin niet. Toen ik wakker werd, besefte ik dat ik het zelf was. Licht en schaduw tegelijk.

Wat ik niet doorzag, is de kwetsbaarheid van het moment van omkering. Op het cruciale moment, het moment dat ik me binnenste buiten keer, kan een ander naar binnen glippen. Dat is precies wat onze premier Wim Kok niet doorheeft. Frontaal voor de camera. Zij aan zij met Mat Herben, de spreekbuis van Fortuyn. Mat heeft niet wat Pim had. Pim is vermoord en Wim staat voor de mythische taak de Hydra rustig te houden. De omkering is onomkeerbaar. Alles van daarvoor verkeert in zijn tegendeel.

Wim is er kapot van. Dat zegt hij. Open en bloot voor de camera. De schok is zo groot, dat hij geen heldere flits krijgt als uitweg uit het schaduwrijk. Niet uit zijn eigen schaduwrijk, maar dat van de ander. De geest van Pim. De LPF. Mat. Wim laat zich leiden door de benardheid van het moment. Op het scherpst van de snede, het moment dat zijn tovertasje omkeert en de achilleshiel bloot ligt, ontglipt hem zijn lichtend zwaard en hapt de schaduw toe. Wim gaat mee in de valkuil van Mat. In de geest van Pim. Alsof die ineens het Licht is, nu hij dood is. Mat ziet zijn kans. Staande naast Wim die zijn ziel blootlegt, verschuilt hij zich achter Pim.

‘Pim was voor democratie. Laat het volk woensdag kiezen!’ Aldus de volksmenner in spe.
Want waar gaat hij aan voorbij? Aan ons! Alsof we niet allemaal diep geschokt zijn dat Pim is vermoord. Niet alleen zijn aanhang. Oog in oog met zijn eigen binnenkant, vergeet Wim ons. Even maar. Zo kapot is hij er zelf van.
Op dat moment hapt de Hydra toe. Uit de mond van Mat. De geest van Pim eist alle ruimte op. Als Wim de geest had gekregen, had hij een periode van rouw aangekondigd, een periode waarin het hele volk zijn emoties kwijt kan zonder noodlottige gevolgen. Zoals bij de Clan van de Honing. Als iemand bij hen sterft, laat staan wordt vermoord, wordt er ritueel gerouwd. Inclusief schreeuwen en schelden op de dode. Een ritueel dat al eeuwen bewijst harmoniserend te werken.

Zoiets had Wim moeten afkondigen. In die positie verkeert hij. Maar hij ziet het niet. Hij is nu eenmaal geen sjamaan van het oervolk. Bovendien staat hij in de schaduw van een geest die daar niet bij gebaat is. Die gaat het niet om het welzijn van ons allemaal, maar om zijn partij. En dat is in een notendop het verschil met Wim. In zijn oprechte poging geen demonen op te roepen, geeft hij gehoor aan angst in plaats van inzicht. Hij kondigt de verkiezingen af voor 15 mei en in opperste coulantie voegt hij eraan toe dat de partijen uit respect voor Pim geen propaganda meer zullen voeren.

We zijn plotseling overschaduwd door krachten die gebaat zijn bij het voertuig van de emotie en zien op het cruciale moment niet dat we stuk voor stuk een periode van rouwverwerking nodig hebben. De emoties zoeken nu hun eigen weg. Een weg die klaar ligt als een vooraf gegraven kanaal, de kortste weg naar de overwinning van… Ja, van wat eigenlijk?

Als we de gelegenheid hadden gekregen eerst samen te rouwen, hadden we daar met open ogen achter kunnen komen. Nu maakt de moord op Fortuyn van de verkiezingen op 15 mei een daad van rouwverwerking.
Velen hebben vanuit hun geschokte emoties aangekondigd op Pim te stemmen nu hij vermoord is.
Wat er schuil gaat ‘in de geest van Pim’, weten we niet. De LPF zegt dat Pim niet te vervangen is. Kenmerkend voor de schaduw wachten ze tot na de begrafenis, tot na de verkiezingen, tot na Sint Juttemis voor ze hun ware gezicht laten zien. De tragiek kan zijn dat juist de mensen die hun hoop vestigden op Pim, bedrogen uitkomen.

De verkiezingen gaan door. Zonder propaganda. Maar elke keer dat Pim op TV komt, is schaduwpropaganda.
Wie een paard koopt, kijkt hem in de bek. Wij kijken in onze eigen bek. De schuldvraag gaat van links naar rechts.
We kijken niet in de bek van de schaduw van de dood.
Onze emoties tonen aan dat er krachten spelen die het verstand te buiten gaan.
Ik heb geen verstand van politiek, ik probeer helderheid te krijgen in mijn eigen binnenste. Ik hoop dat ik niet de enige ben. De verkiezingen staan voor de deur. De keuze is aan ons.