Hoe kom je in de boekhandel?

Het punt is dat ik zelf in een boekhandel gewerkt heb, een kinderboekwinkel, de nodige jaren geleden dus wellicht klopt er totaal niks meer van mijn ervaringen, desalniettemin luiden de nodige alarmbellen en herinneringslampjes flikkeren op en de noodkreten van eertijdse kinderboekenschrijvers snijden opnieuw door hart en ziel.

Dan kwam daar zo’n enthousiast en verlegen vrouwtje met een stapeltje boeken, uitgegeven in eigen beheer. Of het bij ons op de toonbank mocht liggen en of we er reclame voor wilden maken.
Nee dus. Of nou goed, op de onderste plank in de verste boekenkast één exemplaar. Want ja, als boekhandelaar moet je de huur van je pand betalen, de aanschaf van je boektitels, de boekenkasten, het etalagemateriaal, de lampen, de spotjes, de tafel en de koffie. Wij hadden een leestafel in de winkel en we schonken gratis koffie in de hoop dat mensen bleven plakken. We hadden zelfs een kinderhoek met een box en speelgoed. Dat moeders het kind konden droppen in de box en dan zelf de boekenkast in konden duiken en met een stapel afgerekende boeken en kind terug naar huis zouden gaan. En dat ze het dan zo gezellig bij ons vonden, dat ze de volgende keer weer zouden komen.
Dat van die moeders mislukte falikant.

Vaders, daar bleken we het van te moeten hebben. Het moment dat wij een krant gingen verkopen en die krant buiten plaatsten in een rek, kwamen de vaders het stenen buitentrapje op, de hal door, de tweede deur door naar de winkel. Ja, we hadden een hoge drempel vanwege de lage huur.

Zo’n drempel is dus niet te nemen door moeders met fietszitjes, kinderwagens, buggies, maar vaders kwamen bij horden de krant halen bij die twee leuke meiden die nooit om een praatje verlegen waren. En passant vroeg zo’n jonge, pas gescheiden vader dan wat een leuk boek was voor een kind van 7. Als gespecialiseerde kinderboekhandel hadden wij samen alle aanwezige boeken gelezen en vroegen dan wat voor kind het was. De meeste vaders kwamen niet verder dan de leeftijd.
Dan kwamen wij met een stapel boeken. Mijn vriendin met onze bestsellers, Burny Bos met ‘Bij Beerebeest in huis’ en Corry Hafkamp met ‘Noem mij maar Flop’, die hadden we bekroond met een Gouden Bel en Burny is het dankzij ons heel ver gaan schoppen in de wereld en ook Corry had niets te klagen. We moesten die winkeldochters ook zien kwijt te raken, de boeken die geen hond wou hebben, en ik was de aangewezen figuur de vader te scannen en hem een op het lijf geschreven onverkoopbaar kinderboek te verkopen, dus iets langdradigs over kerktorens, paarden of zeeschuiten. Dat lukte altijd, want pas gescheiden vaders zijn als was in de handen van twee hanige boekverkoopsters. Dan nam zo’n vader de hele stapel en kwam een maand of een week later weer.

Het vervelendst waren de onverwachte bezoekjes van de vertegenwoordigers van de grote namen, Lemniscaat en vooral Ploegsma had een irritant vastbijtertje. Toentertijd. Nu dus heus niet meer, houdt me ten goede, geen kwaad woord over die twee van wie ik de meters boeken nog in de kast heb staan. Mooie boeken. Maar ze hadden ook stomme boeken. En die moesten ook op de plank. We kregen korting als we het totaalpakket namen en die korting was zo interessant, dat we dat stomme boek erbij namen en in de kelder verstopten.

Om mezelf niet onmogelijk te maken op mijn weg naar de boekhandel, kan ik natuurlijk niet alles openbaren. Maar.
Zoals het bij Albert Heijn en de Aldi gaat, zoals Monsenato ons genetisch gemanipuleerd voedsel door de strot wil duwen, zo is het op elk handelsgebied, of laat ik het nuanceren, op tal van handelsgebieden.

Er zijn afspraken. Laat ik de veilige weg kiezen: er waren afspraken, wij, de Kinderboekwinkel, hadden afspraken. Over de korting die we kregen, de plek waar de boeken moesten staan dan wel liggen: in de kast, op de tafel, op de toonbank of in de etalage.
In de Kinderboekwinkel zaten wij met handen en voeten en touwen gebonden aan afspraken. Nou zijn vrouwen soepele wezens met rekbare afspraken, wetten en mogelijkheden. Maar als een van ons zo’n controlerend vertegenwoordiger gewaar werd, schrokken we ons rot en moest de ene hem afleiden met koffie in de keuken, dat deed mijn vriendin meestal, zij leek op Monique van de Ven in Turks Fruit en daar vielen ze voor, en ik moest dan als een dolle stier de kelder in om die vermaledijde winkeldochter op te duiken, de schimmel er snel met spuug en shirt af te vegen en keurig in het goede rijtje op de plank te zetten en ‘Noem mij maar Flop’, onze bestseller, ergens achterin weg te moffelen. Owee als de boeken niet stonden op de aangekochte plek, dan verloren wij onze korting en daalde de winst en gingen wij failliet.

Ondanks wekelijkse lezingen in bibliotheken en op scholen, de auto vol met kisten boeken die we ter plekke hoopten te verkopen, Gouden Bellen, schrijvers in de winkel, artikelen in de kranten, ging de winkel failliet.

Boekhandels mogen niet failliet gaan. Zij zijn onze broodnodige, laagdrempelige cultuur oases. In deze moeilijke tijden voor kunst en cultuur (onderwijs en zorg) kan een boekhandelaar niet veel risico nemen met onverkoopbare boeken. Niet elk debuutje kan aangeschaft worden, het moet eerst maar eens bewijzen dat er kopers voor zijn. Punt is dat iets pas gekocht wordt als het er is.
Dit is de vicieuze cirkel waar de debutant plotsklaps in geworpen is.

Sophie heeft een spannende weg voor de boeg. Is de Genius Loci haar welgezind? Krijgt ze een plekje? Komt ze ergens te liggen? Wordt ze zichtbaar?
Ik prijs me gelukkig met elk boek dat besteld wordt in een boekhandel en zie met een glimlach van geluk hoe Sophie druppel voor druppel binnen drupt en hupt…