Geboren fotograaf

Mijn broer is een geboren fotograaf. Wij zagen dit niet meteen bij zijn geboorte omdat we afgeleid werden door de helm op zijn hoofd, de navelstreng rond zijn nek en vuurrode wangetjes onder spierwit haar. En dan zwijgen we nog over het trompetgeschal waarmee hij zichzelf aankondigde. Papa, mama, zusje, vroedvrouw en zelfs de dokter hadden zoveel spektakel niet eerder geboren zien worden.

Helaas zijn hier geen foto’s van. Om toch dichterbij het fenomeen van de geboren fotograaf te komen, een portret dat voor zichzelf spreekt. We zien een foto van onze eerste vakantie in de Ardennen, bereikt met de fiets. Laat je niet afleiden door de tijdloze knickerbocker van mijn vader en de witte haartjes van mijn broertje. Het gaat om zijn zelfverkozen positie: de adelaarsblik waarmee hij verder dan wij zicht had op de omringende wereld.

Mijn broer was te intelligent voor school. Hij hoefde er niets voor te doen en deed dus niks. Nou niks? Hij las Suske en Wiske en verder haalde hij alles uit elkaar wat in elkaar zat. Wat begon met stekkers en wekkers, ging over op horloges en fietsen, mondde uit in brommers en natuurlijk had hij als eerste een auto die hij vanonder tot boven meester was, zoals je ziet op de eerste foto. Met deze activiteit zette hij ons op fout spoor; wij waren overtuigd dat hij iets werktuigbouwkundigs zou gaan doen, prompt wilde hij vioolbouwer worden. Dat werd hij niet.

Biologie was zijn volgende afleidingsmanoeuvre. Hij kwam bij mij wonen in een uithoek achter Nijmegen en fietste laat in de ochtend of vroeg in de nacht, net wanneer er college was, over de heuvels. Toen op de universiteit een proefpersoon gezocht werd, was hij met zijn onderzoeksdrift en humor de eerste die zich aanmeldde. In de proef werden snelheid en reactievermogen getest. Hij was sneller dan het testmodel. Als beloning kreeg hij een glas bier. De test moest nog een keer. Wetenschap hangt van herhaling aan elkaar. Mijn broer wist nu wat er gevraagd werd en reageerde nog sneller. Dacht hij. Niet dus. Daar schrok hij van. Enigszins. De proef ging door tot acht glazen bier. Het werd helemaal niks meer met die test. Mijn broer was verbijsterd. Hij stopte met biologie. Niet met bier.

Hij dook in de donkere kast op zolder en kwam er niet meer uit.
Terug in de baarmoeder.
Langs onvermoede weg kwam hij terecht bij zijn aangeboren talent.
Hij kwam uit de kast met gestrekte rug, hij wist!
Hij ging fotograferen en ontwikkelen.
In diezelfde kast.
Met een bak vol giftig spul.
Van meet af aan zette hij zijn naam erop, eronder, ernaast: Marco Vellinga. Klip en klaar.
Hij werd geen fotograaf hij was het vanaf foto 1.

Eenmaal uit de kast, zag ik zijn aanloop. Het razendsnelle commentaar op ieders kleding: te lang, kort, strak, alternatief. In één oogopslag zag hij wat niet paste vanaf zijn eerste cowboypak: te korte pijpen. Als buitenstaander denk je dat hij een geboren modekoning is.
Of binnenhuisarchitect: hij hoefde een huis maar in te gaan of hij had al gezien wat er aan scheelde. Eerder dan Jan de Bouvrie zag hij strakke lijnen, wit en zwart.
Mijn moeder had altijd de zenuwen als Marco naar een schilderij van haar keek. Aan zijn razendsnelle blik zag ze gelijk dat er iets niet klopte aan haar kleuren, lijnen, perspectief, plaatsing. Hoe scherp zijn oog ook was, een geboren kunstenaar was hij niet.
Ik zag het toen hij uit de kast kwam. Al zijn aangeboren talenten had hij geoefend op zijn moeder en zus, zijn gevoel voor verhoudingen, posities, perspectief, zijn rapheid van tong, zijn wil en zijn humor en dit alles zou hij nodig hebben voor het beroep waarvoor hij in de wieg was gelegd. Mijn broer was fotograaf van geboorte.

Zonder enige twijfel aan zijn kwaliteit, eerder met de nodige trots beval ik hem aan als schoolfotograaf toen er klassenfoto’s gevraagd werden. Dat werd zijn eerste grote klus, zeg maar hele grote klus voor een fotograaf met een kast als donkere kamer. In mijn klas zaten 37 kinderen en dan had je de andere vijf klassen nog, plus de kleuters en de peuters.
Het fotograferen was geen punt. Mikken en klikken. Voor een leek lijkt dat simpel, maar is het niet. Het komt erop aan de goede plek te zien en daar te gaan staan, zitten mag ook, op de hurken, op een trap, fototoestel stil houden, mikken en dan pas klikken. Mijn broer heeft een aangeboren oog voor het zien van de goede plek. Dat was al vóór hij drie was, zoals de Ardenner foto onomstotelijk aantoont.

Zo jong en onervaren als hij was, trad mijn broer op als allround professional. Hij zag meteen de beste achtergrond voor zijn foto’s en zette de leerlingen in no time ervoor, resoluter dan welke leerkracht dan ook, maakte een grap en een grol, mikken en klikken en de foto’s waren snel gemaakt.

Het resultaat beviel zo goed dat alle ouders, opa’s en oma’s gingen bij bestellen. Dit had tot gevolg dat mijn broer over de 1000 foto’s moest afdrukken, een vuurproef waarbij het bier van de universiteit verbleekte. Zonder blikken of blozen, mokken of bokken zat mijn broer dagen in de kast. Toen hij er eindelijk uit kon, kwam de administratie. Want zo snel als er besteld werd, zo traag werd er betaald, een terugkerend fenomeen. 

Als je zijn werk wilt zien, hoef je slechts te klikken: www.marcovellinga.nl