Bomen en de Axis Mundi

Wat ik nu ga vertellen gaat over bomen en de Axis Mundi, de kern van mijn volgende roman. In Iris gaat het om het vinden van de eigen as, het rechten van de rug. Het vinden van je eigenheid. Je individualiteit. Je ik. Dat is iets anders dan je ego. Tijden van polarisatie verleiden het ego en zijn een uitdaging voor het ‘ik’. In mythen kun je aanwijzingen vinden hoe je je eigen as kunt vinden. In de mythologie van de Germanen was de Yggdrasil de wereldas. Deze boom verbond de hel en de hemel, de onderwereld waar draken huizen in de wortels en de bovenwereld waar goden in de kruin vertoeven. De stam is de wereld van de mensen. Het eekhoorntje Ratatoskr verbond deze twee werelden door met nieuwtjes van de een naar de ander langs de stam te rennen. Hij was de nieuwsbrenger, waarbij het gaat om de communicatie tussen onder- en bovenwereld. Dat mis ik nogal eens bij de huidige nieuwsbrengers die meer aan onderzoeksjournalistiek horen te doen. Hoe je als individueel mens onder en boven verbindt, doen en denken, is de vraag en de opdracht. Je hart zit er tussenin en is een goed kompas. Kunst is een goed middel, maar als het een doel wordt, komt het ego al gauw om de hoek kijken.

Dit zijn van die gedachten die opborrelen tijdens het schrijven van een boek. ‘s Avonds bijvoorbeeld. Als ik me afvraag wat ik aan het schrijven ben. Ik houd niet van uitleggen en ook niet van romans die iets uitleggen. Ik houd van avonturen. Karakters. Situaties. Dat er iets gebeurt. In Iris gebeurt veel en op een goed moment zit ze op een heuveltje met haar rug tegen een boom. Daar beleeft ze iets wat ik zelf heb beleefd. Maar dan anders. Om het boek niet te verklappen, neem ik je mee naar mijn ervaring bij een boom, een ervaring die ten grondslag ligt aan die van Iris.

Een jaar of twintig geleden overkwam het mij. Dat het indruk maakte, blijkt. Het gebeurde in het bos van Heiloo, een bijzonder bos met veel loofbomen. Op naar Heiloo. Op naar toen.

Het opvallende is dat er veel stronken en dode wortels verspreid door het bos liggen. Het is of ze me roepen. Ik ga van het pad en loop van stronk naar stronk tot ik een kleine tegenkom die mijn aandacht trekt. Ik raap hem op. Het is een stronkje dat tot de verbeelding spreekt. Ik krijg zin hem mee naar huis te nemen en er iets mee te doen, schoon te borstelen, pissebedden eruit halen en dan lekker lang de vorm in me op nemen. Wat verderop zie ik weer een kleine stronk die te leuk is om te laten liggen. Meer kan ik op mijn voettocht niet dragen en dat is ook niet nodig, ik ben vol van deze twee.

Kriskras lopend door het oorverdovend stille bos valt mijn oog op een boom die eruit springt, een boom die niet verweven lijkt met zijn omgeving, maar in het volle bos volledig op zichzelf lijkt te staan. Het is een rode beuk met takken die naar alle zijden uitstralen en daaronder groeit niets; een leegte onder de volte van de boom.
Met iets van schroom loop ik naar de beuk, mijn voeten zo neerzettend dat ze zo min mogelijk de immense stilte verbreken. Mijn rug tegen de gladde stam, mijn kont op de grond. Ik verstil. Om mij heen is leven: een mier, een konijn, een vogel en nog een vogel.

Ik heb me altijd verbonden gevoeld met de natuur, het eerst met dieren, huisdieren. Mijn vader gaf mij een kat, Peter, toen ik jaloers was op de aandacht die mijn pas geboren broertje van mijn moeder kreeg. Met Peter kon ik lezen en schrijven voor ik dat op school leerde. Later kwam Tinko in ons leven, een Ierse Setter die al mijn puberverdriet oplikte met zijn warme tong. Vogels, vlinders, paarden spreken elk hun eigen taal en ik heb veel wonderlijke ontmoetingen met dieren gehad, wilde dieren.

Ik was een jaar of acht en zat te poepen achter een struik in het bos van de Veluwe toen een hert recht op me af gerend kwam. Ik kon niet weg, was halverwege het loslaten. Het dier zag me op een meter afstand, ik voelde zijn dreunende hoefslag, rook zijn harsige geur, hoorde zijn snelle adem en zat als versteend zo stil te wachten of hij over me heen zou springen en of zijn hoeven mijn hoofd zouden raken. Hij zag me en sprong met een haakse hoek naar het pad, waar mijn ouders en broertje hem zagen. Toen ik uitgepoept was, kreeg ik het te horen.
‘Jammer dat jij dat hert niet zag, hij kwam voorbij gestoven toen jij in de bosjes zat.’

De slang zocht me op in de Dordogne. Net toen ik op het kampeerstoeltje zou gaan zitten sprong er een slang van anderhalve meter vanaf de rots op mijn stoeltje. Ik ging zitten en hij glipte tussen mijn benen door, als een boreling.

Zo waren er een schuimbekkende herder, een bijtende pony, een gevallen zwaluw, een langs wandelende vos en  meer dieren met wie ik een ontmoeting had. Ik let dus op elk dier dat bij de beuk langs komt. Mier, konijn, vogel, vogel.

Plotseling voel ik een scheut door mijn kruin gaan, dwars door mijn ruggengraat, zo de grond in. In een flits weet ik dat de boom mij opmerkt en doorlicht. Mijn hart klapt open, vervuld van het wonder van het moment.

Nu ik het me voor de geest haal, merk ik dat het bij Iris toch net even anders gaat.

Alweer zeven jaar geleden begon ik zonder opgezet plan aan Iris ~ het enige dat me voor de geest stond, was dat het iets met bomen en de axis mundi te maken had, met dromen en mysterie, met gevoel, met liefde.

https://annevellinga.nl/2015/05/20/iets-met-bomen/